West Papuan languages

rdf:langString Języki zachodniopapuaskie

rdf:langString Języki zachodniopapuaskie – grupa ok. 25 języków papuaskich używanych w Indonezji, przede wszystkim w prowincjach Papua Zachodnia (na półwyspie Ptasia Głowa) i Moluki Północne (zwłaszcza na wyspie Halmahera). Ich status lingwistyczny nie został w pełni rozstrzygnięty: stanowią albo rodzinę językową (grupę genetyczną), albo zespół niespokrewnionych rodzin, poddanych wzajemnym oddziaływaniom. Według katalogu Ethnologue na rodzinę zachodniopapuaską składają się: języki północnohalmaherskie, języki zachodniej Ptasiej Głowy oraz języki yapen (z prowincji Papua). Encyklopedia Krugoswiet podaje, że łącznie tymi językami posługuje się ok. 300 tys. ludzi, a języki ternate, tobelo i tidore zalicza do grupy najbardziej znaczących języków papuaskich w Indonezji (pod względem liczby użytkowników). W regionie występuje także kilka izolatów i grup o bliżej nieokreślonej przynależności, które również omawia się pod pojęciem języków zachodniopapuaskich. Języki północnohalmaherskie występują poza obszarem Papui Zachodniej, w północnej części Halmahery (Moluki) oraz na okolicznych wyspach: Ternate, Tidore, Makian (zachodni fragment) i Morotai. Dotarły na północne Moluki najprawdopodobniej w wyniku migracji z Nowej Gwinei, przypuszczalnie jeszcze przed napływem języków austronezyjskich. Używane są przez grupę ludności, która jest bardziej pokrewna sąsiednim ludom austronezyjskim aniżeli mieszkańcom Nowej Gwinei, zarówno pod względem kultury, jak i cech fizycznych. Dawniej do rodziny zachodniopapuaskiej zaliczano także języki papuaskie Timoru oraz wysp Alor i Pantar w południowej Indonezji. W toku późniejszych badań klasyfikację tę uznano za błędną, a języki timor-alor-pantar włączono w ramy rodziny transnowogwinejskiej. Stwierdzono także istnienie podobieństw słownikowych między językami zachodniopapuaskimi a andamańskimi, jednakże ich związki pozostają bliżej nierozstrzygnięte. Wykazują szereg punktów wspólnych w zakresie typologii, zarówno między sobą, jak i w porównaniu z okolicznymi językami austronezyjskimi. Do charakterystycznych cech języków zachodniopapuaskich należą: mało złożona morfologia, rozróżnienie między rodzajem męskim i żeńskim w formach czasowników (3 os. l. poj.), obecność przyimków oraz szyk zdania SVO (podmiot orzeczenie dopełnienie). Wpływy austronezyjskie w typologii języków północnohalmaherskich, pomimo bliskości geograficznej obu rodzin językowych, są słabiej zaznaczone niż w pozostałych językach regionu. W konserwatywnych językach północnej Halmahery występują poimki oraz szyk zdania SOV (podmiot dopełnienie orzeczenie), zgodnie z hipotetyczną specyfiką języka prazachodniopapuaskiego. Również w języku yawa obowiązuje szyk SOV, typowy dla języków papuaskich.