Tragedy of the commons

rdf:langString Tragedie van de meent

rdf:langString De tragedie van de meent, beter bekend als de tragedy of the commons, is een begrip dat door de Amerikaanse microbioloog Garrett Hardin in 1968 werd gelanceerd in een essay voor het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Science. Het artikel is een van de meest geciteerde wetenschappelijke werken ooit en wordt door andere wetenschappers als zeer invloedrijk beschouwd. Het is ook sterk bekritiseerd. Hardin doelt ermee op een veronderstelde wetmatigheid dat wanneer mensen ongereguleerd een natuurlijke hulpbron kunnen gebruiken die hen niet gezamenlijk in eigendom toebehoort, ze ertoe neigen dat zoveel mogelijk in het eigen voordeel te doen, ook als dat ten koste gaat van lange termijn gebruik in het algemeen belang, met als gevolg dat de bron bij gebruik door teveel mensen door overexploitatie voor iedereen onbruikbaar wordt. Een kenmerkend element van de theorie werd in 1833 bedacht door de Britse intellectueel William Forster Lloyd en door hem beschreven aan de hand van een simpel voorbeeld met grazende koeien op een meent, maar de wereldwijd bekende term komt van Hardin. Het streven naar maximale opbrengst door individuen voor zichzelf leidt hierbij niet tot collectieve welvaart, zoals de economische hypothese van de onzichtbare hand van Adam Smith veronderstelt. Het grote verschil tussen beide theoriën is, dat Smith als basishouding van burgers veronderstelt dat ze niet louter egoïstisch handelen maar ook het algemeen belang in het oog houden, omdat daarmee op de lange termijn ook het eigen belang is gediend. Forster Lloyd en Hardin gaan er van uit dat burgers louter egoïstisch handelen. De opbrengst van de gemeenschappelijke hulpbron komt ten goede aan het individu, terwijl de kosten en lasten als externaliteit worden afgewenteld op de gemeenschap. Daardoor ontstaan overexploitatie en onderbenutting. Hardin voegt als nieuw element toe dat het gemeenschappelijk gebruik problemen zal veroorzaken zodra het aantal gebruikers te groot wordt ten opzichte van de beschikbare hoeveelheid aan gronden of grondstoffen: "A finite world can support only a finite population; therefore, population growth must eventually equal zero." Hij formuleerde de bondige stelling: "Freedom to Breed Is Intolerable" (Vrijheid van voortplanting kan niet getolereerd worden). Hardin reageert daarmee op een besluit in 1967 van 30 staten het principe op te nemen in de 'Universele Verklaring van de Rechten van de Mens' dat de familie en het familieleven als mensenrecht beschermd moeten zijn en keuzes en beslissingen volledig in handen van deze eenheid moet liggen. Hardin is zich er van bewust dat hij hiermee kritiek zal oogsten maar meent dat er desalniettemin gewaarschuwd moet worden. Belangrijke kritiek op de theorie van de overexploitatie is, dat dit alleen kan gelden voor een situatie waarin helemaal geen regels bestaan. Andere kritiek is dat burgers niet allemaal en niet altijd louter egoïstisch handelen en wel degelijk oog hebben voor in stand houden van natuurlijke bronnen, ook voor toekomstige generaties, en dat de potentie van het concept van gemeenschappelijk gebruik en bezit door de theorie buiten beschouwing wordt gelaten. Tenslotte is de theorie nooit bewezen, is het een veel te eenvoudige voorstelling van zaken en voert het tot onjuist politiek beleid. Voor andere juridische culturen dan de angelsaksische is de theorie beter te begrijpen als bekend is dat het engelse recht een oeroud principe kent, dat niet alle grond privé-eigendom kan zijn maar bepaalde delen altijd de gemeenschap zullen toebehoren. Een dergelijk principe kent het Belgische en Nederlandse recht niet; de meent was eigendom van één persoon die slechts het bezits- of gebruiksrecht had overgedragen aan een groep. Voorzover het door Hardin beschreven gevolg intreedt heeft dat grote implicaties voor onder andere milieubeheer. Volgens de theorie kunnen goederen worden onderverdeeld op basis van 2 criteria, exclusiviteit (moeilijk of makkelijk te bereiken) en concurrentievermogen (hoog of laag), waardoor 4 verschillende categoriën goederen ontstaan. Het fenomeen van de tragedie van de meent doet zich voor in het geval wanneer er moeilijk exclusiviteit te bereiken is en er een hoog concurrentievermogen is. Het is dan onmogelijk mensen van deze goederen uit te sluiten en omdat ze rivaliserend zijn bij een beperkt aanbod, betekent het, dat een hogere of lagere consumptie van één persoon rechtstreeks van invloed is op de mogelijkheid van consumptie van anderen. Dit zijn de zogenaamde gemeenschappelijke hulpbronnen (common pool resources).