The Secret History of the Mongols
http://dbpedia.org/resource/The_Secret_History_of_the_Mongols an entity of type: Thing
Die Geheime Geschichte der Mongolen ist das erste literarische Werk der Mongolei und erzählt die Geschichte der Sippe von Dschingis Khan. Es wurde nach dessen Tod 1227 verfasst und vermutlich auf dem mongolischen Reichstag, dem Kuriltai, den Ögedei Khan 1240 abhielt, vorgestellt. Der Verfasser ist unbekannt, stammt aber aller Wahrscheinlichkeit nach aus dem Umfeld des Auftraggebers Ögedeis. Möglicherweise handelt es sich um , den Adoptivbruder Ögedeis.
rdf:langString
Le livre intitulé en français Histoire secrète des Mongols (mongol : ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨᠨᠢᠭᠤᠴᠠᠲᠣᠪᠴᠢᠶᠠᠨ, VPMC : Mongghol-un ni'uca tobciyan, cyrillique : Монголын Нууц Товчоо, MNS : Mongolyn Nuuts Tovchoo) est la première œuvre littéraire de la culture mongole et une source primaire importante pour l'histoire de l'Empire mongol, fondé par Gengis Khan.
rdf:langString
몽골비사(몽골 문자: ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨᠨᠢᠭᠤᠴᠠᠲᠣᠪᠴᠢᠶᠠᠨ Mongγol-un niγuca tobčiyan)는 흔히 중국의 원대에 몽골어본이 완성되고 명대에 한어로 번역되었다고 추정하는 몽골의 역사서로, 원조비사(元朝秘史)라고도 불린다. 몽골의 현존하는 가장 오래된 서적 중 하나로, 1227년 칭기스 칸 사망 이후 얼마 안 되어 기록되고, 14세기 말 명대에 원조비사(元朝秘史)라는 이름의 한문본으로 번역되었다.
rdf:langString
『元朝秘史』（げんちょうひし）は、中世モンゴルの歴史書。『モンゴル秘史』と呼ばれることもある。チンギス・カンの一代記を中核に、その族祖伝承から後継者オゴデイの治世の途中までの歴史が記されている。作者は不明。成立年は諸説あるが、13世紀中とする見解が主流である一方、14世紀前半であるとする説得力ある仮説も存在する（後述）。
rdf:langString
«Таємна історія монголів» є першим літературним твором Монголії. Вона розповідає історію племені Чингісхана. ЇЇ було складено після смерті Чингісхана і представлено за часів Угедея Курултаєві. Укладач «Таємної історії монголів» невідомий, але з великою імовірністю він походить із оточення Угедея. Ним міг бути Шіґіхутуху ― брат Угедея. Єдиний манускрипт був куплений у 1872 році в Пекінській бібліотеці головою місії Російської православної церкви архімандритом , пізніше манускрипт зберігався в східному відділені Наукової бібліотеки ім. М. А. Горького Ленінградського державного університету.
rdf:langString
《蒙古秘史》，或稱《元朝秘史》、《脫卜赤顏》，共十五卷，成書於1252年，作者不詳。自成吉思汗二十二代先祖孛兒帖赤那、豁埃馬闌勒，至窩闊臺可汗十二年（1240年）為止。被譽為蒙古史三大要籍之首。咸豐、同治年間，廣東順德人李文田為《元朝秘史》作注。
rdf:langString
التاريخ السري للمغول هي مخطوطة تاريخية كُتبت في القرن الثالث عشر و تعد من أهم وأقدم النصوص المغولية.تتحدث عن أصول الشعب المغولي، صعودهم للسلطة، و فترة حُكم جنكيز خان وتضمُ أيضاً فترة حكم أبنائه. وتعتبر المخطوطة تسجيلاً قيماً لأساطيرهم الشفوية و تاريخهم المكتوب.
rdf:langString
La Història secreta dels mongols és la primera obra literària escrita en llengua mongola. És una obra poètica de caràcter èpic que relata la pujada al poder del famós dirigent mongol Genguis Khan. L'obra conté molts passatges fantasiosos, així com informació impossible de comprovar per altres fonts, és per això que el seu valor com a document històric sempre s'ha qüestionat.Malgrat això, la Història secreta és l'única obra sobre el sorgiment i l'expansió de l'Imperi mongol que prové dels propis mongols.
rdf:langString
Tajná kronika Mongolů (mongolsky Монголын нууц товчоо) je nejstarší dochované literární dílo v mongolštině a nejstarší pramen mongolské historie. Byla napsána ve 13. století anonymním autorem (pravděpodobně Tatarem Šigi-Chutuchem) po smrti Čingischána jako kronika pro jeho rodinu. Nejde o dílo kronikářské, ale literární. Zabývá se vnitřní historií Mongolů.
rdf:langString
La sekreta historio de la Mongoloj (en tradicia mongola: Mongγol-un niγuca tobčiyan, en ĥalĥa mongola: Монголын нууц товчоо, Mongolyn nuuts tovchoo) estas la plej antikva survivinta mongol-lingva literatura verko. Ĝi estis verkita por la reĝa familio de la Mongola Imperio iom post la morto de Ĝingis-Ĥano en la jaro 1227, fare de anonima aŭtoro kaj probable origine en ujgura skribmaniero, kvankam ĉiuj el la survivintaj tekstoj derivas el transskriboj aŭ tradukoj en ĉina skribo datanta el la fino de la 14a jarcento, kompilita de la Dinastio Ming sub la nomo La sekreta historio de la Juana Dinastio (en ĉina 元朝秘史 kaj en Hanyu Pinyin Yuáncháo mìshǐ).
rdf:langString
La Historia secreta de los mongoles (mongol tradicional: Mongγol-un niγuča tobčiyan, : Монголын нууц товчоо, Mongolyn nuuts tovchoo) es la primera obra literaria en lengua mongola. Se trata de una obra poética de carácter épico que narra la subida al poder del célebre líder mongol Gengis Kan.
rdf:langString
Sejarah Rahasia Bangsa Mongol (aksara Mongol: Mongγol-un niγuča tobčiyan, bahasa Mongol Khalka: Монголын нууц товчоо, Mongolyn nuuts tovchoo) adalah karya tulis tertua yang bertahan dalam bahasa Mongolia. Naskah ini ditulis untuk keluarga kerajaan Kekaisaran Mongol beberapa waktu setelah kematian Jenghis Khan (juga dikenal sebagai Temujin) pada tahun 1227. Pengarangnya tidak bernama dan kemungkinan awalnya ditulis menggunakan , namun seluruh teks yang masih bertahan hingga kini bersumber dari naskah transkripsi atau terjemahan ke dalam aksara China yang disusun pada masa dinasti Ming, akhir abad ke-14, dengan judul Sejarah Rahasia Dinasti Yuan. Dikenal pula sebagai Tobchiyan dalam Sejarah Yuan.
rdf:langString
The Secret History of the Mongols (Middle Mongol: Mongɣol‑un niɣuca tobciyan; Traditional Mongolian: ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨᠨᠢᠭᠤᠴᠠᠲᠣᠪᠴᠢᠶᠠ, Khalkha Mongolian: Монголын нууц товчоо, Mongolyn nuuts tovchoo ; Chinese: 《蒙古秘史》; pinyin: Měnggǔ Mìshǐ; lit. 'Mongol Secret History') is the oldest surviving literary work in the Mongolian language. It was written for the Mongol royal family some time after the 1227 death of Genghis Khan (born Temujin). The author is anonymous and probably originally wrote in the Mongolian script, but the surviving texts all derive from transcriptions or translations into Chinese characters that date from the end of the 14th century and were compiled by the Ming dynasty under the title The Secret History of the Yuan Dynasty (Chinese: 《元朝秘史》; pinyin: Yuáncháo Mìshǐ). Also known as
rdf:langString
La Storia segreta dei mongoli (mongolo: Монголын Нууц Товчоо, Mongolyn Nuuc Tovčoo) è la più antica opera letteraria in lingua mongola pervenuta fino ad oggi. Si tratta di un poema scritto da un autore anonimo per la famiglia reale mongola attorno al 1240 qualche anno dopo la morte di Gengis Khan (1227), probabilmente in caratteri mongoli, sebbene i testi sopravvissuti derivino tutti da trascrizioni in caratteri cinesi risalenti alla fine del XIV secolo. È detta "segreta" poiché era originariamente destinata alla sola famiglia reale.
rdf:langString
De geheime geschiedenis van de Mongolen is het belangrijkste literaire werk in het Mongools in de premoderne periode. De oorspronkelijke Mongoolse tekst, geschreven in het Oeigoerse schriftsysteem, is verloren gegaan, maar de inhoud is bewaard gebleven in Chinese vertalingen.
rdf:langString
Tajna historia Mongołów (Mongołun ni'ucza tobcza'an) – anonimowa kronika z 1240 r. stanowiąca najstarszy znany zabytek piśmiennictwa mongolskiego. Została spisana pismem ujgurskim. Stanowi podstawowe dzieło do badań nad językiem, kulturą materialną i historią Mongołów.
rdf:langString
Mongolernas hemliga historia är det äldsta mongoliska litterära verk som är känt. Bokens 282 verser beskriver Djingis khans uppväxt och hans familj. Mongolernas invasion av Centralasien och andra militära kampanjer nämns bara i några få verser. Även Ögedeis regeringstid ingår. Bokens skrevs i råttans år enligt den kinesiska astrologin efter att Djingis khan avlidit 1227, och sannolikt innan Ögedeis död 1241 eftersom hans bortgång inte nämns i verket. Troligen skrevs boken 1228 och färdigställdes 1240 då den kompletterades med information om Ögedeis liv. 1990 firades verkets 750-årsjubileum.
rdf:langString
Сокрове́нное сказа́ние монго́лов или Тайная история монголов (Среднемонгольский язык: Mongɣol‑un niɣuca tobciyan) или Юань би-ши (кит. 元秘史) или Юань-чао би-ши (кит. 元朝秘史) — первый из известных исторических и литературных памятников монголов. Написан в XIII веке, вероятно монгольским уйгурским письмом, автор неизвестен. Дошёл до нас под китайским названием «Юань-чао би-ши» в виде текста, транскрибированного китайскими иероглифами.
rdf:langString
rdf:langString
التاريخ السري للمغول
rdf:langString
Història secreta dels mongols
rdf:langString
Tajná kronika Mongolů
rdf:langString
Die Geheime Geschichte der Mongolen
rdf:langString
La sekreta historio de la Mongoloj
rdf:langString
Historia secreta de los mongoles
rdf:langString
Sejarah Rahasia Bangsa Mongol
rdf:langString
Storia segreta dei mongoli
rdf:langString
Histoire secrète des Mongols
rdf:langString
몽골비사
rdf:langString
元朝秘史
rdf:langString
De geheime geschiedenis van de Mongolen
rdf:langString
Tajna historia Mongołów
rdf:langString
The Secret History of the Mongols
rdf:langString
Сокровенное сказание монголов
rdf:langString
Mongolernas hemliga historia
rdf:langString
蒙古秘史
rdf:langString
Таємна історія монголів
xsd:integer
1337682
xsd:integer
1123223540
rdf:langString
《元朝秘史》
rdf:langString
《蒙古秘史》
xsd:date
2016-03-04
rdf:langString
Mongol Secret History
rdf:langString
no
rdf:langString
Měnggǔ Mìshǐ
rdf:langString
Tuōbìchìyán
rdf:langString
Tuōbǔchìyán
rdf:langString
Yuáncháo Mìshǐ
rdf:langString
脫卜赤顏
rdf:langString
脫必赤顏
rdf:langString
La Història secreta dels mongols és la primera obra literària escrita en llengua mongola. És una obra poètica de caràcter èpic que relata la pujada al poder del famós dirigent mongol Genguis Khan. L'obra conté molts passatges fantasiosos, així com informació impossible de comprovar per altres fonts, és per això que el seu valor com a document històric sempre s'ha qüestionat.Malgrat això, la Història secreta és l'única obra sobre el sorgiment i l'expansió de l'Imperi mongol que prové dels propis mongols. Quasi totes les dades conegudes sobre l'expansió mongola al segle xiii, que arribà a constituir l'imperi més extens de la història de la humanitat des d'Àsia Oriental (Corea) fins a Europa Central, provenen d'escrits dels pobles conquistats, enemics dels mongols. Això converteix la Història secreta dels mongols en un document únic, que al marge de la versemblança de gran part del contingut, presenta una visió interna de l'Imperi mongol.
rdf:langString
Tajná kronika Mongolů (mongolsky Монголын нууц товчоо) je nejstarší dochované literární dílo v mongolštině a nejstarší pramen mongolské historie. Byla napsána ve 13. století anonymním autorem (pravděpodobně Tatarem Šigi-Chutuchem) po smrti Čingischána jako kronika pro jeho rodinu. Nejde o dílo kronikářské, ale literární. Zabývá se vnitřní historií Mongolů. Tajná kronika Mongolů se dělí na několik částí. První hlavní část líčí předhistorické události, druhá události historické. V první hlavní části je popisována genealogie Čingischánova rodu, sestavena genetická souvislost jednotlivých mongolských kmenů navzájem a líčeny okolnosti volby Čingischána chánem. Ve druhé hlavní části jsou líčeny historické události, do roku 1200 bez uvedení roku. Kronika končí rokem 1240.
rdf:langString
التاريخ السري للمغول هي مخطوطة تاريخية كُتبت في القرن الثالث عشر و تعد من أهم وأقدم النصوص المغولية.تتحدث عن أصول الشعب المغولي، صعودهم للسلطة، و فترة حُكم جنكيز خان وتضمُ أيضاً فترة حكم أبنائه. وتعتبر المخطوطة تسجيلاً قيماً لأساطيرهم الشفوية و تاريخهم المكتوب. يعتبر علماء التاريخ المغولي أن المخطوطة مهمة للغاية لثروة المعلومات التي تحتويها والتي تتناول الإثنوغرافيا واللغة والأدب والجوانب المتنوعة للثقافة المغولية. ومن حيث قيمتها في مجال الدراسات اللغوية، فإنها تعتبر فريدة بين النصوص المغولية كمثال خالٍ من تأثير البوذية السائد في النصوص اللاحقة. وهي ذات قيمة خاصة لتصويرها الحي والواقعي للحياة القبلية اليومية وتنظيم الحضارة المغولية في القرنين الثاني عشر والثالث عشر، وهي مكملة للمصادر الأولية الأخرى المتاحة باللغتين الفارسية والصينية.
rdf:langString
La sekreta historio de la Mongoloj (en tradicia mongola: Mongγol-un niγuca tobčiyan, en ĥalĥa mongola: Монголын нууц товчоо, Mongolyn nuuts tovchoo) estas la plej antikva survivinta mongol-lingva literatura verko. Ĝi estis verkita por la reĝa familio de la Mongola Imperio iom post la morto de Ĝingis-Ĥano en la jaro 1227, fare de anonima aŭtoro kaj probable origine en ujgura skribmaniero, kvankam ĉiuj el la survivintaj tekstoj derivas el transskriboj aŭ tradukoj en ĉina skribo datanta el la fino de la 14a jarcento, kompilita de la Dinastio Ming sub la nomo La sekreta historio de la Juana Dinastio (en ĉina 元朝秘史 kaj en Hanyu Pinyin Yuáncháo mìshǐ). La sekreta historio estas konsiderata kiel nura plej grava indiĝena mongola rakonto pri Ĝingis-Ĥano. Laŭlingve ĝi havigas la plej riĉan fonton de antaŭ-klasika mongola kaj mezmongola. La sekreta historio estas konsiderata kiel verko de klasika literaturo kaj en Mongolio kaj en la resto de la mondo.
rdf:langString
Die Geheime Geschichte der Mongolen ist das erste literarische Werk der Mongolei und erzählt die Geschichte der Sippe von Dschingis Khan. Es wurde nach dessen Tod 1227 verfasst und vermutlich auf dem mongolischen Reichstag, dem Kuriltai, den Ögedei Khan 1240 abhielt, vorgestellt. Der Verfasser ist unbekannt, stammt aber aller Wahrscheinlichkeit nach aus dem Umfeld des Auftraggebers Ögedeis. Möglicherweise handelt es sich um , den Adoptivbruder Ögedeis.
rdf:langString
La Historia secreta de los mongoles (mongol tradicional: Mongγol-un niγuča tobčiyan, : Монголын нууц товчоо, Mongolyn nuuts tovchoo) es la primera obra literaria en lengua mongola. Se trata de una obra poética de carácter épico que narra la subida al poder del célebre líder mongol Gengis Kan. La obra contiene muchos pasajes de tipo fantástico, así como información imposible de verificar en otras fuentes. Por ello, su valor como documento histórico ha sido siempre cuestionado.A pesar de esto, la Historia secreta es la única obra sobre el surgimiento y la expansión del Imperio mongol que procede de los propios mongoles. Casi todos los datos conocidos sobre la expansión de este pueblo en el siglo XIII, que llegaron a constituir el imperio más extenso de la Historia de la humanidad desde Asia Oriental (Corea) hasta Europa Central, son debidos a los escritos de los pueblos conquistados, enemigos de los mongoles. Esto convierte a la Historia secreta de los mongoles en un documento único, pues, al margen de la verosimilitud de gran parte de su contenido, presenta una visión interna del Imperio Mongol.
rdf:langString
Le livre intitulé en français Histoire secrète des Mongols (mongol : ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨᠨᠢᠭᠤᠴᠠᠲᠣᠪᠴᠢᠶᠠᠨ, VPMC : Mongghol-un ni'uca tobciyan, cyrillique : Монголын Нууц Товчоо, MNS : Mongolyn Nuuts Tovchoo) est la première œuvre littéraire de la culture mongole et une source primaire importante pour l'histoire de l'Empire mongol, fondé par Gengis Khan.
rdf:langString
Sejarah Rahasia Bangsa Mongol (aksara Mongol: Mongγol-un niγuča tobčiyan, bahasa Mongol Khalka: Монголын нууц товчоо, Mongolyn nuuts tovchoo) adalah karya tulis tertua yang bertahan dalam bahasa Mongolia. Naskah ini ditulis untuk keluarga kerajaan Kekaisaran Mongol beberapa waktu setelah kematian Jenghis Khan (juga dikenal sebagai Temujin) pada tahun 1227. Pengarangnya tidak bernama dan kemungkinan awalnya ditulis menggunakan , namun seluruh teks yang masih bertahan hingga kini bersumber dari naskah transkripsi atau terjemahan ke dalam aksara China yang disusun pada masa dinasti Ming, akhir abad ke-14, dengan judul Sejarah Rahasia Dinasti Yuan. Dikenal pula sebagai Tobchiyan dalam Sejarah Yuan. Sejarah Rahasia dianggap sebagai sumber sejarah asli bangsa Mongol yang paling penting mengenai Jenghis Khan. Secara linguistik, literatur ini pula menjadi sumber utama untuk bahasa Mongol pra-klasik dan bahasa Mongol Pertengahan. Sejarah Rahasia juga dianggap sebagai bagian dari literatur klasik baik di Mongolia maupun di seluruh dunia.
rdf:langString
The Secret History of the Mongols (Middle Mongol: Mongɣol‑un niɣuca tobciyan; Traditional Mongolian: ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨᠨᠢᠭᠤᠴᠠᠲᠣᠪᠴᠢᠶᠠ, Khalkha Mongolian: Монголын нууц товчоо, Mongolyn nuuts tovchoo ; Chinese: 《蒙古秘史》; pinyin: Měnggǔ Mìshǐ; lit. 'Mongol Secret History') is the oldest surviving literary work in the Mongolian language. It was written for the Mongol royal family some time after the 1227 death of Genghis Khan (born Temujin). The author is anonymous and probably originally wrote in the Mongolian script, but the surviving texts all derive from transcriptions or translations into Chinese characters that date from the end of the 14th century and were compiled by the Ming dynasty under the title The Secret History of the Yuan Dynasty (Chinese: 《元朝秘史》; pinyin: Yuáncháo Mìshǐ). Also known as Tobchiyan (Chinese: 脫必赤顏; pinyin: Tuōbìchìyán or 脫卜赤顏; Tuōbǔchìyán) in the History of Yuan. The Secret History is regarded as the single most significant native Mongolian account of Genghis Khan. Linguistically, it provides the richest source of pre-classical Mongolian and Middle Mongolian. The Secret History is regarded as a piece of classic literature in both Mongolia and the rest of the world.
rdf:langString
La Storia segreta dei mongoli (mongolo: Монголын Нууц Товчоо, Mongolyn Nuuc Tovčoo) è la più antica opera letteraria in lingua mongola pervenuta fino ad oggi. Si tratta di un poema scritto da un autore anonimo per la famiglia reale mongola attorno al 1240 qualche anno dopo la morte di Gengis Khan (1227), probabilmente in caratteri mongoli, sebbene i testi sopravvissuti derivino tutti da trascrizioni in caratteri cinesi risalenti alla fine del XIV secolo. È detta "segreta" poiché era originariamente destinata alla sola famiglia reale. La Storia segreta è considerata come l'unico significativo resoconto mongolo su Gengis Khan. Linguisticamente, rappresenta la fonte più ricca per lo studio della lingua mongola pre-classica e del mongolo dell'età media, e viene ritenuto un'opera della letteratura classica, in Mongolia come nel resto del mondo.
rdf:langString
몽골비사(몽골 문자: ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨᠨᠢᠭᠤᠴᠠᠲᠣᠪᠴᠢᠶᠠᠨ Mongγol-un niγuca tobčiyan)는 흔히 중국의 원대에 몽골어본이 완성되고 명대에 한어로 번역되었다고 추정하는 몽골의 역사서로, 원조비사(元朝秘史)라고도 불린다. 몽골의 현존하는 가장 오래된 서적 중 하나로, 1227년 칭기스 칸 사망 이후 얼마 안 되어 기록되고, 14세기 말 명대에 원조비사(元朝秘史)라는 이름의 한문본으로 번역되었다.
rdf:langString
『元朝秘史』（げんちょうひし）は、中世モンゴルの歴史書。『モンゴル秘史』と呼ばれることもある。チンギス・カンの一代記を中核に、その族祖伝承から後継者オゴデイの治世の途中までの歴史が記されている。作者は不明。成立年は諸説あるが、13世紀中とする見解が主流である一方、14世紀前半であるとする説得力ある仮説も存在する（後述）。
rdf:langString
De geheime geschiedenis van de Mongolen is het belangrijkste literaire werk in het Mongools in de premoderne periode. De oorspronkelijke Mongoolse tekst, geschreven in het Oeigoerse schriftsysteem, is verloren gegaan, maar de inhoud is bewaard gebleven in Chinese vertalingen. De oorspronkelijke titel is niet helemaal duidelijk. De huidige bekende tekst heeft de titel Geheime geschiedenis van de Mongolen (Mongools: ghol-un ni’ucha tobchiyan). Aan het begin van de tekst is er echter ook een andere titel: De herkomst van Dzjengis Khan. De term 'geheim' heeft betrekking op de discretie waarmee het heel openhartige deel van de tekst over de herkomst, afstamming en jeugd van Dzjengis Khan moest worden behandeld.
rdf:langString
Mongolernas hemliga historia är det äldsta mongoliska litterära verk som är känt. Bokens 282 verser beskriver Djingis khans uppväxt och hans familj. Mongolernas invasion av Centralasien och andra militära kampanjer nämns bara i några få verser. Även Ögedeis regeringstid ingår. Bokens skrevs i råttans år enligt den kinesiska astrologin efter att Djingis khan avlidit 1227, och sannolikt innan Ögedeis död 1241 eftersom hans bortgång inte nämns i verket. Troligen skrevs boken 1228 och färdigställdes 1240 då den kompletterades med information om Ögedeis liv. 1990 firades verkets 750-årsjubileum. Mongolerna hade vid verkets tillkomst inget eget skriftspråk så boken skrevs på naimanernas språk som anpassades och blev mongolisk skrift. Originalet finns inte bevarat, men det kopierades under den kinesiska Mingdynastin (1368–1644) till kinesiska. Från denna kinesiska versin har Mongolernas hemliga historia senare översatts tillbaka till mongoliska och också till många andra språk. I boken är det inte tydligt vad som är fakta och vad som är fiktion. Den innehåller många mytiska element som är svåra att belägga. Bokens författare är inte känd men sannolikt var det Ögedei som la upp riktlinjerna och en tänkbar författare är som Djingis khan adopterade 1206. Shigi Qutuqu var överdomare och lagstiftare, och det är tänkbart att han behärskade skrivkonsten.
rdf:langString
Tajna historia Mongołów (Mongołun ni'ucza tobcza'an) – anonimowa kronika z 1240 r. stanowiąca najstarszy znany zabytek piśmiennictwa mongolskiego. Została spisana pismem ujgurskim. Stanowi podstawowe dzieło do badań nad językiem, kulturą materialną i historią Mongołów. Według źródeł chińskich powstała na zamówienie rodziny panującej w imperium mongolskim po śmierci Czyngis-chana, co jednak z racji niepochlebnych opinii o nim i o jego następcy Ugedeju, które w niej padają, wielu współczesnych autorów podaje w wątpliwość. Zdaniem Lwa Gumilowa kronika była w znaczniej mierze pamfletem politycznym, zaś jej autor związany był najprawdopodobniej z Temüge Otcziginem i stronnictwem mongolskiej arystokracji wojskowej. Spisany pismem ujgurskim oryginał nie zachował się. Tuż po upadku w 1368 mongolskiej dynastii Yuan, kronikę zapisano w transkrypcji chińskiej i dołączono do niej streszczenie w języku chińskim. Ta wersja, powstała jako pomoc do nauki mongolskiego dla Chińczyków w czasach dynastii Ming, zachowała się do dziś. Utwór traktujący o pochodzeniu Mongołów i ich historii koncentruje się na wydarzeniach z życia Czyngis-chana i jego następcy Ugedeja. Dzieło zawiera nie tylko kronikę historyczną ukazującą proces powstawania imperium, ale mieści w sobie też fragmenty nasycone poetyckimi przenośniami i żywe partie dialogowe. Bazując na zapisanej w chińskiej transkrypcji wersji Tajnej historii Mongolii, mongolski uczony w XVII wieku powtórnie zapisał większość kroniki w alfabecie mongolskim, dokonał też uwspółcześnienia języka i licznych skrótów. Chińskie streszczenie Tajnej historii Mongołów bazujące na wersji z XIV wieku wydano w Chinach w XIX wieku. Pierwszym Europejczykiem, który podjął studia nad Tajną historią Mongołów, był rosyjski sinolog o. Palladiusz (1817–1878), który przetłumaczył na rosyjski i wydał w 1866 chińskie streszczenie Historii z XIV w. Później dokonał on także transkrypcji całego dzieła z zapisu chińskiego na język rosyjski, praca ta jednak nie została opublikowana. W Japonii pierwszy przekład Historii, którego autorem był , wydano w 1907, a w Europie Zachodniej pierwszy przekład opublikował niemiecki mongolista i sinolog w 1940. Haenisch był także autorem pierwszej transkrypcji Historii na alfabet łaciński (1937). Polskie tłumaczenie Historii autorstwa Stanisława Kałużyńskiego ukazało się w 1970. Obecnie utwór zaliczany jest do klasyki .
rdf:langString
Сокрове́нное сказа́ние монго́лов или Тайная история монголов (Среднемонгольский язык: Mongɣol‑un niɣuca tobciyan) или Юань би-ши (кит. 元秘史) или Юань-чао би-ши (кит. 元朝秘史) — первый из известных исторических и литературных памятников монголов. Написан в XIII веке, вероятно монгольским уйгурским письмом, автор неизвестен. Дошёл до нас под китайским названием «Юань-чао би-ши» в виде текста, транскрибированного китайскими иероглифами. Представляет собой полуэпическое, полуисторическое повествование о предках Чингис-хана, о его жизни и деятельности, о борьбе за власть и о некоторых событиях, происходивших во времена его сына и преемника Угедэя. Имеет особую ценность для монголоведения, так как является единственным дошедшим до нас литературным памятником XIII века на монгольском языке. Текст памятника на монгольском языке до наших дней не дошёл. Дошедший текст, транскрибированный китайскими иероглифами, имеет китайское название «Юань би-ши» (кит. 元秘史). С начала XIX века китайские учёные стали использовать название «Юань-чао би-ши» (кит. 元朝秘史). Оба названия имеют один и тот же перевод на русский язык — «Тайная история династии Юань». Наиболее близким к оригиналу считается список памятника, хранящийся в Национальной библиотеке Китая под номером 7394, и называющийся «Рукопись Гу» или «Гу-цзяо бэнь» или «Выверенная копия Гу» (Gu’s Certified Copy).
rdf:langString
«Таємна історія монголів» є першим літературним твором Монголії. Вона розповідає історію племені Чингісхана. ЇЇ було складено після смерті Чингісхана і представлено за часів Угедея Курултаєві. Укладач «Таємної історії монголів» невідомий, але з великою імовірністю він походить із оточення Угедея. Ним міг бути Шіґіхутуху ― брат Угедея. Єдиний манускрипт був куплений у 1872 році в Пекінській бібліотеці головою місії Російської православної церкви архімандритом , пізніше манускрипт зберігався в східному відділені Наукової бібліотеки ім. М. А. Горького Ленінградського державного університету.
rdf:langString
《蒙古秘史》，或稱《元朝秘史》、《脫卜赤顏》，共十五卷，成書於1252年，作者不詳。自成吉思汗二十二代先祖孛兒帖赤那、豁埃馬闌勒，至窩闊臺可汗十二年（1240年）為止。被譽為蒙古史三大要籍之首。咸豐、同治年間，廣東順德人李文田為《元朝秘史》作注。
xsd:nonNegativeInteger
14183
