The Case of the Speluncean Explorers

rdf:langString The Case of the Speluncean Explorers

rdf:langString The Case of the Speluncean Explorers (pol. Kazus grotołazów) – artykuł amerykańskiego teoretyka prawa Lona L. Fullera, opublikowany w 1949 roku w czasopiśmie Harvard Law Review. Artykuł prezentuje czytelnikowi moralno-prawny problem wraz z pięcioma możliwymi rozwiązaniami pod postacią opinii prawnych sędziów fikcyjnego “Sądu Najwyższego Newgarth” (Supreme Court of Newgarth), obradującego nad tytułową sprawą w 4300 roku. Kazus dotyczy hipotetycznego trudnego przypadku pięciu grotołazów, uwięzionych w jaskini w wyniku osunięcia ziemi. Udaje im się nawiązać kontakt radiowy z ratownikami, ale dowiadują się, że najprawdopodobniej umrą z głodu nim zostaną uwolnieni. Decydują więc, że jeden musi zostać zjedzony, aby inni przetrwali. Wyboru dokonują poprzez rzut kośćmi. Po tym, jak ocalała czwórka grotołazów zostaje uwolniona z jaskini, są oskarżeni i uznani za winnych zabójstwa swojego towarzysza. Kara śmierci jest jedyną przewidzianą w takiej sytuacji przez przepisy karne. Skazani odwołują się od wyroku do Sądu Najwyższego Newgarth. Chociaż przepisy są jasne i nie budzą wątpliwości, pięciu członków sądu staje przed trudnym zadaniem ze względu na moralne implikacje sprawy oraz silny nacisk opinii publicznej, stojącej po stronie grotołazów. Artykuł przedstawia pięć opinii poszczególnych sędziów. Każdy z nich inaczej argumentuje swoją decyzję, czy uznać grotołazów za winnych. Dwóch głosuje za utrzymaniem skazującego wyroku, uznając prymat językowej, literalnej wykładni przepisu oraz kładąc nacisk na konieczność respektowania podziału władz (ułaskawienie jest kompetencją władzy wykonawczej). Dwóch kolejnych sędziów głosuje za uchyleniem wyroku; pierwszy opiera swoją decyzję na "zdrowym rozsądku" oraz woli społeczeństwa, drugi zaś używa argumentów zaczerpniętych od szkoły prawnonaturalnej oraz uznaje wyższość celowościowej interpretacji prawa. Piąty sędzia, nie będąc w stanie podjąć decyzji, wstrzymuje się od głosu. Równy podział głosów oznacza utrzymanie wyroku śmierci. Artykuł Fullera nazwano “klasykiem jurysprudencji" oraz “mikrokosmosem [dwudziestowiecznych] debat” w filozofii prawa. Ukazuje on różnice między jej poszczególnymi doktrynami, zwłaszcza między teorią prawa natury a pozytywizmem. Od czasu publikacji artykułu wielu różnych autorów napisało hipotetyczne sędziowskie opinie w sprawie grotołazów. Proponowane perspektywy obejmują m.in. naturalną szkołę prawa, pozytywizm, konsekwencjalizm, funkcjonalizm, kontekstualizm, realizm, pragmatyzm, feminizm, krytyczne studia nad prawem czy teorię jedynego słusznego rozwiązania Dworkina.