Strandzha

rdf:langString Strandża

rdf:langString Strandża (bułg. Странджа, tur. Yıldız Dağları lub Istranca Dağları) – łańcuch górski w południowo-wschodniej Bułgarii i w europejskiej części Turcji, zajmujący wschodnią część historycznej Tracji. Łańcuch Strandży ma kształt nieregularnego trójkąta, którego najdłuższy bok stanowi zachodnie wybrzeże Morza Czarnego na odcinku od niemal do Bosforu. Większość łańcucha – część centralna i południowa – leży w granicach Turcji. Na wschodzie Strandża graniczy bezpośrednio z Morzem Czarnym, na południu opada w Nizinę Ergene, na zachodzie płynnie przechodzi w pasmo Wzgórz Derwenckich, a na północy graniczy z doliną Tundży i z nadmorską Niziną Burgaską. Powierzchnia gór wynosi około 10 tys. km². Strandża należy do gór niskich – najwyższy szczyt Mahya Dağı (Голяма Махиада – Goljama Machiada) ma tylko 1031 m n.p.m. Łańcuch składa się z trzech wyraźnie oddzielonych pasm przebiegających równolegle do siebie. Południowe, najwyższe, w całości leży w Turcji. Jego kulminacje to (759 m n.p.m.), Mahya Dağı oraz (484 m n.p.m.) i (379 m n.p.m.) w nieco odizolowanej skrajnej południowej części pasma. Górne odcinki dolin Weleki i Rezowskiej reki oddzielają od niego środkowe pasmo – , którym przebiega granica bułgarsko-turecka i którego najwyższym szczytem jest Golamo Gradiszte koło Małko Tyrnowa (710 m n.p.m., najwyższy szczyt bułgarskiej części Strandży). Wreszcie na północ od doliny Weleki, w całości w granicach Bułgarii, leży pasmo , najniższe ze wszystkich trzech. Jego najwyższe kulminacje to (502 m n.p.m.) i (454 m n.p.m.). Do tego pasma zalicza się również skrajne północne pasma wzgórz i na południowym brzegu Zatoki Burgaskiej. Masyw Strandży jest zbudowany ze starych, głównie paleozoicznych skał metamorficznych i granitów oraz z młodszych, przeobrażonych skał osadowych z okresu triasu i jury. Masyw jest silnie pocięty dolinami rzek, przede wszystkim Rezowskiej reki i Weleki. W górach występują złoża rud miedzi i złota. Niemal cały teren Strandży należy do zlewiska Morza Czarnego. Środek masywu odwadniają Rezowska reka i Weleka, a wschodni, północny i zachodni skraj – pomniejsze rzeki pobrzeża czarnomorskiego. Tylko południowe zbocza Strandży należą do zlewiska Morza Egejskiego i są odwadniane przez liczne dopływy rzeki Ergene. Klimat Strandży kształtuje przede wszystkim wpływ trzech pobliskich mórz – Czarnego, Egejskiego i Marmara. Jest więc cieplejszy i łagodniejszy, niż w pozostałej części Bułgarii – średnioroczna temperatura wynosi 11–12 °C. Zimy są łagodne, wiosny i lata – chłodne, jesień – długa i ciepła. Suma rocznych opadów wynosi 800–1000 mm z jesiennym maksimum i letnim minimum. Wybrzeże Strandży ma najwyższy w Bułgarii stopień nasłonecznienia. Góry Strandży mają bogatą przyrodę z dużą liczbą gatunków reliktowych i endemicznych. W 1995 utworzono we wschodniej części gór park narodowy "Strandża". Góry nie mają charakteru alpejskiego – mają łagodne stoki i są niemal w całości pokryte lasami liściastymi. Strandża jest najsłabiej zaludnioną częścią Bułgarii – mieszka tu tylko kilkanaście tysięcy osób, z tego połowa w wąskim pasie nadmorskim. Gęstość zaludnienia wynosi około 10 osób na km². Największym osiedlem jest miasteczko Małko Tyrnowo. Po drugiej wojnie bałkańskiej w 1913 region został przecięty granicą państwową, która odcięła ludność części bułgarskiej od naturalnego centrum gospodarczego regionu – Stambułu. Doszło również do wysiedleń i wymiany ludności. Od tego czasu region jest pogrążony w stagnacji gospodarczej i demograficznej. Bułgarska Strandża zachowała specyficzny folklor z wieloma reliktami pogańskimi. Najbardziej znany z nich to nestinarstwo – chodzenie po rozżarzonych węglach. Zachowało się tu również wiele historycznych pamiątek po starożytnych Trakach.