Khwarazm

rdf:langString Chorezm

rdf:langString Chorezm – historyczna kraina nad dolną Amu-darią, obejmująca obszar dzisiejszego Uzbekistanu, Turkmenistanu i Iranu. Chorezm był zasiedlony już w III tysiącleciu p.n.e. Początkowo mieli go zamieszkiwać Huryci, następnie ludność pochodzenia indoeuropejskiego, zdominowana w średniowieczu przez ludy tureckojęzyczne. Sama nazwa krainy jest niepewnego pochodzenia, po raz pierwszy występuje w achemenidzkich inskrypcjach jako Huvarazmisz, następnie jest wyjaśniana, w zależności od hipotezy, jako „kraj Hurytów” (Sergiusz Pawłowicz Tołstow), „kraj wschodzącego słońca”, wreszcie arabski uczony żyjący w latach 1179–1229, Jakut Ibn Abdallah al-Hamawi, twierdził, że pochodzi ona od słów „gotowana ryba”, która była ważnym składnikiem pożywienia ludności tego kraju. Według m.in. Josefa Markwarta na dworze króla Chorezmu, , miał działać prorok Zaratusztra. Badania archeologiczne wskazują, że od ok. VIII w. p.n.e. nastąpił rozwój ekonomiczny kraju, silnie rozwinęła się sieć kanałów nawadniających. W VI wieku p.n.e. Chorezm miał wejść w skład imperium Achemenidów, jego zależność stała się jednak z czasem symboliczna. W roku 328 p.n.e. król Chorezmu ofiarował Aleksandrowi Macedońskiemu rękę swej córki i sojusz, dzięki czemu przez następne 300 lat Chorezm wzmocnił swoją pozycję w regionie. Dowodem tego są pozostałości mocno ufortyfikowanych miast pochodzących z okresu pomiędzy IV a I wiekiem p.n.e. Najstarszym ze znanych jest miasto odkryte w pobliżu dzisiejszego – założone na planie prostokąta o wymiarach 1000 na 700 metrów, otoczone murem. W zachodniej części tego miasta został odkryty pałac wzorowany na pałacach dynastii achemenidzkiej. Ponadto najbardziej znaną twierdzą jest Kiuzeli Gyr (koniec IV wieku p.n.e.), a najokazalszą Toprak Kala (III wiek p.n.e.).W czasach chińskiej dynastii Han kraj znalazł się w orbicie jej zainteresowania, bez jakichkolwiek trwałych skutków. W II wieku n.e. na terenie Chorezmu znane było lokalne pismo, oparte na alfabecie aramejskim. W IV–X w. n.e. Chorezmem władała - zgodnie z przekazem Biruniego - dynastia , która po roku 712 musiała podporządkować się Arabom pod wodzą . Po załamaniu się kalifatu Chorezm wchodził kolejno w skład państw Samanidów i Seldżuków, następnie władzę zdobyła pochodząca od Turków Oguzyjskich dynastia Anusztigina, która zdołała zapoczątkować silne, lecz nietrwałe Imperium Chorezmijskie. Po podboju mongolskim, a następnie podziale państwa mongolskiego, Chorezm wszedł w skład ułusu Czagataja, następnie władzę sprawowała dynastia Timurydów. Po upadku tej dynastii kraj stał się częścią Chanatu Chiwy, od 28 maja 1873 r. pod zwierzchnictwem Rosji. 17 lutego 1925 r. został podzielony pomiędzy obecne republiki.