History of Amsterdam

rdf:langString Historia Amsterdamu

rdf:langString Początki miasta sięgają XIII wieku. W 1225 r. na zachodnim brzegu (Nieuwendijk) wybudowano pierwsze drewniane domy, a nieco później (ok. 1250) powstały także zabudowania po wschodniej stronie (Warmoesstraat), między nimi ok. 1250 r. wybudowano śluzę (Dam). W ten sposób powstała zatoka. Wioska padała ofiarą licznych powodzi, co sprawiało, że uprawa ziemi była prawie niemożliwa. W związku z tym mieszkańcy zaczęli zajmować się rybołówstwem i żeglugą, a zatoka szybko przekształcała się w port handlowy. W 1275 r., gdy Amsterdam znajdował się pod jurysdykcją biskupa Utrechtu, hrabia Holandii Floris V Holenderski przyznał rybakom prawo wolności od podatków. Oznaczało to, że rybacy z Amsterdamu mogli podróżować i handlować w całym hrabstwie bez płacenia podatków. Prawo to miało nie tyle pomóc rybakom, co raczej uderzyć w interesy możnych z Utrechtu, którzy chcieli pozostać niezależni od Holandii i chcieli, aby mieszkańcy znad rzeki Amstel stanęli po ich stronie. Wraz z nowym prawem stało się to mało prawdopodobne – mieszkańcy miasta oddali się pod panowanie hrabiego Holandii. W 1296 r. możni utrechccy zamordowali Florisa V i Amsterdam ponownie trafił pod panowanie biskupstwa. Około 1300 r. (prawdopodobnie 1306) Amsterdam otrzymał od biskupa Utrechtu prawa miejskie. Po śmierci biskupa w 1317 r. hrabia Wilhelm III odziedziczył Amsterdam i w ten sposób miasto znalazło się znów pod panowaniem Holandii. W 1323 r. miasto otrzymało prawo wyłączności na import piwa z Hamburga. Amsterdam czerpał też znaczne korzyści z handlu śledziami, dzięki czemu ożywił się handel z miastami Hanzy znad Morza Bałtyckiego, skąd docierało do miasta zboże i drewno. W 1342 r. hrabia Wilhelm IV nadał miastu „Wielki Przywilej”, dzięki któremu umocniła się jeszcze pozycja Amsterdamu – w XV wieku stał się on najważniejszym miastem handlowym Holandii. W połowie XIV wieku miasto stało się także celem pielgrzymek, co spowodowało dalszy wzrost jego znaczenia. Zgodnie z legendą 12 marca 1345 r. miał miejsce cud amsterdamski – w domu przy Kalverstraat wrzucona do ognia hostia nie spłonęła. Do dziś na pamiątkę tego zdarzenia odbywa się co roku rzymskokatolicka procesja – Stille Omgang. W średniowieczu w mieście wybudowano kilka kościołów m.in. Oude Kerk i Nieuwe Kerk oraz ponad dwadzieścia klasztorów. Miasto rozrastało się – w 1300 r. Amsterdam liczył ok. 1000 mieszkańców, a w 1400 r. już 3000. Pod koniec XV wieku powstały kanały – Singel, Kloveniersburgwal i Geldersekade. Amsterdam miał w średniowieczu władze miejskie złożone z przedstawicieli mieszczan. W XV wieku Filip Dobry chciał włączyć Amsterdam pod swoje panowanie, ale napotkał sprzeciw Jacoby van Beieren – córki Wilhelma VI. Amsterdamczycy stanęli jednak po stronie Filipa Dobrego i wuja Jacoby – Jana van Beieren. W XV i XVI wieku życie kulturalne Amsterdamu to głównie festiwale uliczne. Dopiero pod koniec XVI wieku Amsterdams Rederijkerskamer (Amsterdamska Izba Retoryki) zaczęła organizować konkursy recytatorskie poezji i dramatu.