Goldberg Variations

rdf:langString Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ

rdf:langString Οι Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ (BWV 988) είναι έργο του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, γραμμένο για τσέμπαλο με δύο πληκτρολόγια. Αποτελείται από μία άρια και τριάντα παραλλαγές και θεωρείται σήμερα ένα από τα κορυφαία δείγματα της τεχνικής της παραλλαγής. Πήραν το όνομά τους από τον Γερμανό βιρτουόζο του τσέμπαλου, οργανίστα και συνθέτη (1727-1756). Εκδόθηκε το 1741 ως το τέταρτο μέρος μιας σειράς έργων του Μπαχ για πληκτροφόρα (Clavier-Übung), με γενικό τίτλο «Άσκηση για πληκτροφόρο αποτελούμενη από μία άρια με διάφορες παραλλαγές για τσέμπαλο με δύο πληκτρολόγια». Στο εξώφυλλο περιγράφεται ακόμα ως έργο προς ψυχική τέρψη των φιλόμουσων (στο πρωτότυπο: denen Liebhabern zur Gemu ̈ths-Ergetzung verfertiget). Ο πρώτος βιογράφος του Μπαχ, , παραδίδει μια ανεκδοτολογική αναφορά σχετικά με την προέλευση του έργου που περιέχει, όμως, σημαντικές ανακρίβειες. Εκείνη την εποχή ο νεαρός βιρτουόζος Γκόλντμπεργκ βρισκόταν στην στην υπηρεσία του κόμητος Χέρμαν Καρλ φον Κάιζερλινγκ (1697-1754). Ο κόμης, που από το 1733 υπηρετούσε ως Ρώσος πρεσβευτής στη Δρέσδη, ήταν πάτρονας και φίλος του Μπαχ, έχοντας μεσολαβήσει το 1736 ώστε να του απονεμηθεί ο τίτλος του βασιλικού συνθέτη της αυλής της Σαξωνίας. Κατά τον Φόρκελ, ο κόμης υπέφερε από αϋπνίες και ο Γκόλντμπεργκ αναγκαζόταν να του κρατά συντροφιά κατά τη διάρκεια της νύχτας παίζοντας μουσική στο διπλανό δωμάτιο. Σε μία από τις συναντήσεις του με τον Μπαχ, του είχε τότε ζητήσει να γράψει ένα «απαλό και ελαφρώς εύθυμο» έργο που θα μπορούσε να παίζει για εκείνον ο Γκόλντμπεργκ. Αν και από την αναφορά του Φόρκελ φαίνεται πως οι Παραλλαγές ήταν έργο κατά παραγγελία, η πρώτη έκδοση του 1741 δεν φέρει καμία αφιέρωση, όπως θα απαιτούσε σε αυτή την περίπτωση το πρωτόκολλο. Επιπλέον, θεωρείται αμφίβολο το έργο να γράφτηκε έχοντας τον νεαρό βιρτουόζο του κόμη κατά νου ως ερμηνευτή, καθώς η τεχνική του δυσκολία αλλά και η περίοδος σύνθεσής του (περ. 1739-40) μάλλον δεν ανταποκρίνονταν στην ηλικία και τις δεξιότητες του δωδεκάχρονου ή δεκατριάχρονου τότε Γκόλντμπεργκ. Το έργο βασίζεται σε ένα θέμα 32 μέτρων. Η άρια έχει τη μορφή μίας σαραμπάντας και όλες οι παραλλαγές μπορούν να χωριστούν σε δέκα ομάδες τριάδων, στις οποίες έναν χορό (π.χ. μία φουγκέτα) διαδέχεται ένα κομμάτι τύπου αραμπέσκ και τέλος ακολουθεί ένας κανόνας. Δομούνται πάνω σε ένα (basso ostinato) το οποίο υπόκειται σε μικρότερες ή μεγαλύτερες αλλαγές. Εννέα από τις παραλλαγές είναι δίφωνες (υπ’ άρ. 1, 5, 7, 8, 11, 14, 17, 20, 27), δεκατρείς από αυτές τρίφωνες (υπ’ αρ. 2, 3, 6, 9, 12, 13, 15, 18, 19, 21, 24, 25, 26), όπως και η άρια, και οι υπόλοιπες τετράφωνες (υπ’ αρ. 4, 10, 22, 30) ή σε γραφή με 2-3 ή 2-4 φωνές (υπ’ αρ. 16, 23, 28, 29). Με εξαίρεση τις παραλλαγές υπ’ αρ. 15, 21, και 25 σε σολ ελάσσονα, όλες οι υπόλοιπες είναι σε σολ μείζονα.