Essays (Montaigne)

rdf:langString Eseoj (Montaigne)

rdf:langString Eseoj estas la nomo de libro verkita de Michel de Montaigne kaj unue publikigita en 1580. En 1572 de Montaigne komencis verki la eseojn kiuj okupis lin dum dudek jaroj ĝis lia morto en 1592. En 1574 li vendis sian postenon kiel membro de la Bordoza Jura Konsilio kaj retiriĝis al sia kastelo (en la areo de Périgueux de la Akvitania regiono) - kie li establis sian bibliotekon. Li ŝatis pasigi sian tempon en la biblioteko, sed ankaŭ administris sian bienon, kaj kiel franca nobelo travivis la okazaĵojn kiuj estis implikitaj en francaj religiaj militoj inter protestantoj kaj katolikoj. Li vojaĝis Okcidentan Eŭropon (Germanio, Svislando kaj Italio ), estis elektita urbestro de Bordeaux kaj mediaciis inter Henriko la 3-a, reĝo de Francio kaj Henriko reĝo de Navaro - la protestanta gvidanto kiu poste iĝis Henriko la 4-a, reĝo de Francio. La eseoj estas bazitaj sur la persona sperto de Montaigne kaj la verkadoj de la antikvgrekaj kaj romiaj verkistoj, kaj tiuj de la verkistoj de humanismo de la Renesanco, kiujn li legis en sia biblioteko. En 1580 li publikigis en Bordozo la unuan kaj duan librojn de la eseoj, kaj aldonis trian libron en nova eldono de tiuj eseoj (Parizo, 1588). Li daŭre riĉigis la tekston kun la celo publikigi represon - kiu estis farita en 1595, tri jarojn post lia morto. Tiuj korektoj kaj aldonoj aperas en lia manskribo en volumeno de eseoj konataj kiel la "Bordoza kopio". En imito de la greka Plutarko, Montaigne skribis la kolektojn kiel mozaiko kies partoj estas malsamaj unu de la alia. Li akceptas malordon kiel garantion de sia sincereco kaj sendependeco. Ĉi tiu malordo ankaŭ devenas de la maniero kiel li skribis la eseojn. Li pensas laŭte dum li diktas siajn vortojn al la oficisto kiu registras ilin. (Tiucele li dungis tri oficistojn unu post la alia). Li preferas poezian ritmon kiu implikas saltojn kaj saltas super scienca ordo kaj rigora retoriko, kaj amas diversecon kaj diferencon. La 107 eseoj estas malsamaj unu de la alia kaj plenaj de kontrastoj kiuj vigligas ilin. Kelkaj el la mallongaj estas nur fabloj sur unu aŭ du paĝoj, sed aliaj mallongaj eseoj estas detalaj pensverkoj, kiel "Pri Demokrito kaj Heraklito" (Libro 1, Ĉapitro 50) kaj "Pri Longviveco" (Libro 1, Ĉapitro 57). Aliaj estas apartaj filozofiaj eseoj inspiritaj de la stoikisma sokolo de greka filozofio, kiel ekzemple la eseo "Engaĝiĝi pri filozofio signifas lerni morti" (Libro 1, Ĉapitro 20), aŭ inspiritaj de la fluo de skeptikismo, kiel la longa eseo. "Lobiado pri Rajmondo Sabundo" (Libro 2, Ĉapitro 2). 12). Multaj eseoj baziĝas sur lia persona sperto, kiel la eseo "Pri Vanteco" (Libro 3, Ĉapitro 9) aŭ la eseo "Pri la Sperto" (Libro 3, Ĉapitro 13). Montaigne traktas multajn malsamajn aferojn. Li skribas pri ĉio, kio venas al la menso, transirante de "kanibaloj" (Libro 1, Ĉapitro 31) al "Diaj Ordonoj" (Libro 1, Ĉapitro 32), kaj de "Odoroj" (Libro 1, Ĉapitro 60) al "Preĝoj" (Libro 1, Ĉapitro 61). La titoloj de kelkaj el la eseoj kaŝas aŭdacajn temojn, kiel ekzemple "La tradicio de la insulo Kaus" (Libro 2, Ĉapitro 3) - eseo traktanta la laŭleĝecon de memmortigo, "Pri la simileco de infanoj al siaj patroj" (Libro 2, Ĉapitro 37) - eseo en kiu li kritikas kuracistojn, "Pri la rimoj de Vergilio" (Libro 3, Ĉapitro 5) - eseo traktanta la sperton de Montaigne pri amo kaj sekso, kaj "Pri Ĉaroj" (Libro 3, Ĉapitro 6) - eseo pri la barbareco de la hispana konkero de Ameriko. Montaigne uzas citaĵojn el multaj malsamaj fontoj. Kvankam li havas ŝaton por Plutarko kaj Seneko, li citas el la poezio de multaj poetoj kaj el la leteroj de verkistoj kaj historiistoj. La eseoj enhavas centojn da tiaj citaĵoj en prozo kaj en rimoj en la franca kaj la latina, kiuj estas adresitaj al la leganto en agrabla maniero kaj foje kiel ŝercoj. Tiuj ĉi citaĵoj reflektas la pensojn de Montaigne: "Mi ne citas aliajn krom por diri pli bone, kio estas en mia koro." Kio kunigas ĉi tiujn eseojn, estas la fakto, ke tiu ĉi filozofia esploro fariĝas spegulo de la karaktero de la aŭtoro: "Mi priskribas min". Kia ajn estas la temo, la celo, al kiu Montaigne strebas, estas koni sin, aprezi sian juĝon kaj profunde rigardi siajn personajn inklinojn. Preter tiu ĉi senprecedenca misio, kiu malkaŝas al ni la opiniojn, kutimojn kaj dezirojn de franca nobelo de la deksesa jarcento, la genio de Montaigne estas esprimita en la lumigado de la universala dimensio de lia mempriskribo: "Ĉiu homo estas tute kompleta figuro de nia ." (Eseo "Pri pento" Libro 3 Ĉapitro 2). Montaigne esploras la misteron de nia homa kondiĉo rigardante sin, siajn suferojn, sian fierecon, sian nekonsekvencon, kaj eĉ sian dignon. En 1603 la libro estis tradukita en la anglan fare de John Florio kaj estis granda sukceso.