Cinema of Poland

rdf:langString Kinematografia polska

rdf:langString Kinematografia polska – ogół produkcji i dystrybucji filmowej na terenie Polski, przez którą rozumiane są: w latach 1894–1918 – ziemie polskie znajdujące się pod zaborami: Prusy Zachodnie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Kraj Nadwiślański, Ziemie Zabrane oraz Królestwo Galicji i Lodomerii; w latach 1918–1939 – terytorium II Rzeczypospolitej; w latach 1939–1945 – tereny Polskiego Państwa Podziemnego (a także kinematografia powstała na zlecenie polskiego rządu na uchodźstwie); od roku 1945 – terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz III Rzeczypospolitej. Historia kinematografii w Polsce sięga roku 1894, kiedy Kazimierz Prószyński stworzył pleograf. W Polsce ostatecznie upowszechnił się jednak kinematograf wynaleziony przez braci Lumière. Za pierwszy zachowany polski film fabularny uznaje się obraz Pruska kultura z 1908 roku. Właściwa rozbudowa polskiego przemysłu filmowego dokonała się po odzyskaniu przez państwo polskie niepodległości i zjednoczeniu ziem trzech zaborów. W kinematografii w Polsce lat 20. i 30. XX wieku twórcy filmów podejmowali głównie tematykę patriotyczną i miłosną. II wojna światowa przerwała rozwój kinematografii w Polsce. Po wojnie przemysł filmowy został odbudowany, ale produkcji filmowej wespół z centralizacją narzucone zostały sztywne reguły socrealizmu. Przełomem w powojennym kinie polskim było stworzenie struktury zespołów filmowych oraz pojawienie się nowej formacji filmowej, tak zwanej polskiej szkoły filmowej, która dokonała artystycznego rozrachunku z bolesnymi problemami z czasów II wojny światowej. Po odejściu od szkoły polskiej w kinie lat 60. i 70. XX wieku znaczną oglądalnością cieszyły się nakręcone wówczas filmowe adaptacje szeregu dzieł literackich. Rodzący się sprzeciw wobec ograniczeń artystycznych narzuconych przez PZPR doprowadził do powstania odrębnego nurtu artystycznego, który został nazwany kinem moralnego niepokoju. Ostateczny kres jego istnienia przyniosło wprowadzenie stanu wojennego, po czym mainstream polskiej kinematografii zwrócił się w kierunku kina komercyjnego. Po upadku systemu komunistycznego w Polsce i po transformacji ustrojowej nastąpił krótki okres załamania przemysłu filmowego, po czym polska kinematografia stopniowo dostosowała się do wymogów gospodarki rynkowej. Zespoły filmowe zostały zastąpione przez studia filmowe, a polskie kina szeroko otworzyły się na rynek zachodni.