Ashes and Diamonds (film)

rdf:langString Popiół i diament (film)

rdf:langString Popiół i diament – polski dramat filmowy z 1958 roku w reżyserii Andrzeja Wajdy, zrealizowany na podstawie powieści Jerzego Andrzejewskiego pod tym samym tytułem. Akcja filmu toczy się w 1945 roku, tuż po zakończeniu II wojny światowej. Jego głównym bohaterem jest były żołnierz Armii Krajowej (AK), Maciek Chełmicki, który działając w podziemiu antykomunistycznym otrzymuje rozkaz likwidacji Szczuki, lokalnego sekretarza Polskiej Partii Robotniczej. Z biegiem czasu u Chełmickiego pojawia się coraz więcej wątpliwości. Wajda, przekładając na język filmu literacki pierwowzór Andrzejewskiego, złagodził propagandową wymowę powieści. Filmowy Popiół i diament, zamiast faworyzować punkt widzenia komunistycznych notabli, skupia się na tragicznych losach partyzantów z powojennego podziemia niepodległościowego. Po ponadtrzymiesięcznych zdjęciach film otrzymał od władz pozwolenie na rozpowszechnianie jedynie dzięki wstawiennictwu samego Andrzejewskiego. Chociaż nie został dopuszczony do konkursu głównego na festiwalu filmowym w Cannes, to na festiwalu w Wenecji nagrodzono go nagrodą FIPRESCI. Popiół i diament spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem krytyków zarówno w Polsce, jak i za granicą. Film jednak skłaniał do dwuznacznych interpretacji. Krytykowali go zarówno marksistowscy recenzenci, jak i – po latach, w początkach okresu transformacji – także publicyści konserwatywni. Ci ostatni zarzucali Wajdzie fałszowanie historii oraz powielanie – mimo wszystko – propagandowego przekazu pierwowzoru literackiego. Mimo uchybień historycznych Popiół i diament pozostaje jednak jednym z najważniejszych dzieł polskiej szkoły filmowej. Odnajdywano w nim nawiązania do romantyzmu i symbolizmu, ekspresjonistyczną wizję świata oraz portret polskiej młodzieży nie tyle z okresu wojny, ile z pokolenia popaździernikowego. Zagrawszy rolę w tym filmie, Zbigniew Cybulski był wielokrotnie porównywany do amerykańskiego symbolu buntu młodego pokolenia, aktora Jamesa Deana.