Treaty of Breslau

rdf:langString Pokój wrocławski

rdf:langString Pokój wrocławski – układ pokojowy podpisany 11 czerwca 1742 we Wrocławiu kończący I wojnę śląską między cesarzową rzymsko-niemiecką Marią Teresą a królem pruskim Fryderykiem II Wielkim, na mocy którego Monarchia Habsburgów utraciła na rzecz Prus niemal cały Śląsk i ziemię kłodzką. Sukcesy militarne króla pruskiego w wojnie śląskiej zachęciły inne kraje europejskie do stworzenia antyhabsburskiej koalicji. Maria Teresa została osamotniona z Wielką Brytanią jako jedyną sojuszniczką. Przeciwko niej stanęły dodatkowo Królestwo Francji, Hiszpania i Bawaria. Wobec zagrożenia Wiednia przez atak Bawarczyków i Francuzów (więcej: wojna o sukcesję austriacką) Maria Teresa naciskana przez dyplomację angielską zdecydowała się na podpisanie taktycznego pokoju, nie była bowiem w stanie skutecznie kontynuować walki na dwa fronty. Wstępem do pokoju były tajne rokowania Fryderyka z austriackim marszałkiem polnym Wilhelmem Reinhardem von Neippergiem w Przydrożu Małym (niem. Klein-Schnellendorf) 9 października 1741, gdzie w zamian za Dolny Śląsk wraz z księstwem nyskim król zobowiązał się do prowadzenia jedynie pozorowanych działań wojennych. Jednak kolejne klęski armii cesarskiej pchnęły króla pruskiego do działania. Jeszcze w grudniu uznał, że może od osłabionych Habsburgów uzyskać więcej i wznowił działania wojenne. Odwrócenie się sytuacji wojennej w styczniu skłoniło Fryderyka do ponownych rokowań. Maria Teresa liczyła na korzystne rozstrzygnięcia militarne i tak długo, jak one następowały zrywała układy. Po zwycięstwie Prusaków w bitwie pod Chotusicami w Czechach 17 maja 1742 zdecydowała się przyjąć stale rosnące warunki pokojowe. Na mocy warunków ustalonych we Wrocławiu przez pruskiego ministra Heinricha Podewilsa i działającego na rzecz cesarzowej angielskiego hrabiego Johna C. Hyndforda prawie cały Śląsk przeszedł we władanie Prus. Przy Austrii pozostał jedynie Śląsk Karniowsko-Opawski, południowa część księstwa nyskiego oraz Śląsk Cieszyński. Fryderyk zażądał także ziemi kłodzkiej, zdając sobie sprawę z jej strategicznego wobec Śląska położenia. Od wieków średnich zwano ją bowiem bramą Śląska. Świadom tego Fryderyk miał wkrótce zarządzić w niej ogromne projekty fortyfikacyjne (Twierdza Kłodzko, Twierdza Srebrnogórska). Zgodnie z traktatem szlachta śląska mogła w ciągu 5 lat sprzedać majątki i przenieść się do ziem habsburskich, mogła także wybrać państwo stałego pobytu nie tracąc majątków po drugiej stronie granicy. Ze strony habsburskiej warunkiem sine qua non były gwarancje zachowania statusu Kościoła katolickiego. Wbrew nazwie traktatu ostatecznie został podpisany 28 lipca w Berlinie. Sam pokój był wielkim sukcesem króla pruskiego, który wywołując wojnę liczył na uzyskanie od zagrożonej obcą interwencją Austrii jedynie Dolnego Śląska, który był wówczas znacznie bardziej rozwinięty gospodarczo i atrakcyjny niż Górny Śląsk (nie wiedziano wówczas jeszcze o bogatych złożach węgla i nowych złożach srebra i ołowiu na Górnym Śląsku). Ludność górnośląska była także w większości katolicka, co zdaniem Fryderyka utrudniłoby jej asymilację w protestanckim w przeważającej większości państwie pruskim. Jego przypuszczenia potwierdzało potem wsparcie udzielane przez Górnoślązaków wojskom austriackim w trakcie kolejnych wojen śląskich. Maria Teresa nigdy nie pogodziła się ze stratą bogatego regionu i uznawała zmianę granic za tymczasową. Po zażegnaniu zagrożenia dla stolicy gotowa była do kolejnego etapu zmagań. Fryderyk zdawał sobie z tego sprawę i nie czekał na rewanż. W 1744 rozpoczął II wojnę śląską.