Subdialect

rdf:langString Gwara

rdf:langString Gwara – termin określający odmiany języka odrębne od odmiany ogólnej. Określenie to jest przede wszystkim odnoszone do terytorialnych, lokalnych odmian języka, odróżniających się lingwistycznie od form sąsiadujących (mowy sąsiednich okolic) i od standardu (języka ogólnego), pokrywającego znacznie szerszy obszar geograficzny. Tak pojmowane odrębności gwarowe widoczne są zarówno w zakresie słownictwa, jak i szeroko pojmowanego systemu gramatyki. Gwary wykazują rozmaite różnice względem języka ogólnego – w przypadku języka polskiego są to m.in. odrębności fleksyjne (charakterystyczne formy odmiany, np. chłopakewi, zróbta), fonetyczne (np. zaba, ido) czy leksykalne (liczne słownictwo obce innym odmianom języka). W systemach gwarowych utrzymują się dawne cechy i elementy języka, nieobecne w jego współczesnej standardowej odmianie, dzięki czemu gwary ludowe mogą stanowić skarbnicę wiedzy na temat procesów językowych. Polskie gwary współistnieją z polszczyzną ogólną, która jest stosowana w szerszym spektrum domen komunikacyjnych. Oznaczenie „gwara” jest z reguły utożsamiane z zapożyczonym terminem „dialekt”, choć w polskiej praktyce terminologicznej często rozróżnia się te dwa terminy, mianem gwary określając mowę ludności ze stosunkowo niewielkiego obszaru, termin „dialekt” zaś rezerwując dla zespołów kilku lub kilkunastu gwar. W polskiej tradycji dialektologicznej jednostkę tę ujmuje się zatem jako podrzędną w stosunku do dialektu, traktując ją jako synonim terminów „poddialekt” i „subdialekt”. Termin „gwara” bywa ponadto odnoszony do odrębności językowych o podłożu ściśle socjalnym (nie zaś geograficznym), obecnych na płaszczyźnie leksyki. Termin „gwara” bywa odbierany jako nacechowany pejoratywnie, choć na gruncie dialektologii ma on charakter neutralny i nie implikuje negatywnego wartościowania. Granice gwar, podobnie jak granice dialektów, nakreślane są w badaniach językoznawczych poprzez zestawianie językowych cech dystynktywnych (odróżniających) na określonych terytoriach i niejednokrotnie mają charakter umowny.