Parthenium

rdf:langString Partenium

rdf:langString Partenium, roślimianek, gwajula (Parthenium L.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Obejmuje 16–19 gatunków. Rośliny te występują w Ameryce Północnej i Południowej, w większości w strefie międzyzwrotnikowej, a jako rośliny introdukowane także w Australii, wschodniej Afryce, południowej i wschodniej Azji, w rejonie Kaukazu, na Ukrainie i w Polsce. W Polsce odnotowano w naturze tylko partenium ambrozjowate P. hysterophorus, przejściowo zawleczone w Szczecinie w 1938 (w polskiej florze ma status niezadomowionego efemerofita). Gatunek ten jest problematycznym gatunkiem inwazyjnym w ciepłych obszarach (Etiopia, Australia). Zawiera toksyczny lakton – powodujący silne dermatozy, katar sienny i astmę. W dodatku jego pyłek utrudnia zapylenie i zawiązywanie owoców innych gatunków (w tym użytkowych), a ich nektar służy jako pożywienie roznoszącym malarię samicom widliszka. Duże znaczenie użytkowe ma gwajula srebrzysta P. argentatum z południa USA. Roślina ta zawiera do ok. 15–20% kauczuku i była ważną rośliną kauczukodajną w Stanach Zjednoczonych w czasie II wojny światowej. Geneza naukowej nazwy rodzajowej jest niejasna. Prawdopodobnie utworzona została w nawiązaniu do starożytnej, greckiej nazwy niezidentyfikowanej rośliny παρθένιον parthenion lub do słowa παρθένος parthenos – dziewica. Nazwa polska utworzona w XIX wieku to roślimianek, ale w XXI wieku stosowana jest nazwa utworzona z nazwy naukowej – partenium. W odniesieniu do P. argentatum w użyciu jest nazwa powstała ze spolszczenia nazwy hiszpańskiej i angielskiej tego gatunku – guayule.