Nitrate radical

rdf:langString Tritlenek azotu

rdf:langString Tritlenek azotu (nazwa Stocka: tlenek azotu(VI); nadtlenek azotu), NO3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków azotu, w którym atom azotu występują na formalnym stopniu utlenienia VI. Powstaje z pentatlenku diazotu (N2O5) pod wpływem ozonu, nie zawiera wiązania nadtlenkowego −O−O− i jest silnym utleniaczem. Pod wpływem wody rozkłada się do kwasu azotowego i tlenu. Według dawnych doniesień obserwowano go jako niebieski gaz, który podczas ogrzewania do temperatury 100 °C rozkładał się z towarzyszącą luminescencją. Uważano też, że można uzyskać jego roztwory eterowe. Obecnie wiadomo, że NO3 jest rodnikiem azotanowym, który jest trwały na tyle, że można go analizować w stanie gazowym bezpośrednio po otrzymaniu lub stabilizować przez uwięzienia w matrycy neonowej w temperaturze kilku kelwinów. Silnie absorbuje światło w całym zakresie widzialnym, z dwoma maksimami przy 627 i 662 nm. Laboratoryjnie otrzymać go można, oprócz reakcji N2O5 + O3, przez fotolizę (ClONO2) lub pentatlenku diazotu (N2O5) oraz w reakcji atomowego fluoru z kwasem azotowym: F + HNO3 → NO3 + HF NO3 powstaje naturalnie w atmosferze w reakcji NO2 z ozonem. W ciągu dnia ulega szybkiej fotolizie, natomiast w nocy akumuluje się i odgrywa znaczącą rolę jako utleniacz związków organicznych obecnych w atmosferze, przy czym przekształca się w kwas azotowy prowadzący do powstawania kwaśnych deszczów.