Nikola IV Zrinski

rdf:langString Nikola Šubić Zrinski

rdf:langString Nikola Šubić Zrinski (węg. Zrínyi IV. Miklós; ur. 1508 na w dzisiejszej Chorwacji, zm. 7 września 1566 w Szigetvárze) – chorwacki szlachcic, generał w służbie monarchii Habsburgów, ban Chorwacji od 1542 do 1556 r. Chorwacki i węgierski bohater walk z Turkami. Był synem i Jeleny Karlović (Gusić), księżniczki Krbavy, siostry przyszłego bana Chorwacji . Już od najmłodszych lat brał udział w walkach z Turkami. W wieku 21 lat wyróżnił się w obronie Wiednia, za co został nagrodzony pięknym koniem i znaczną sumą pieniędzy. W 1542 r. na czele 400 koni chorwackiej jazdy uratował cesarską armię od niechybnej klęski pod Pesztem, co otwarło mu drogę do godności wicekróla (bana) Chorwacji. W 1543 r. ożenił się z , córką (węg. Frangepán Kristóf), ostatniego bana Chorwacji, Slawonii i Dalmacji. Wśród kilkorga ich dzieci był . Cesarz Ferdynand I Habsburg nadał mu rozległe włości w Chorwacji (m.in. zamek w Čakovcu) i na Węgrzech, dzięki czemu rodzina Zrinskich znalazła się wśród najprzedniejszych rodów magnackich królestwa. W 1556 r. odniósł szereg zwycięstw w bitwach z siłami osmańskimi, których kulminacją była bitwa pod .W 1564 r. ożenił się ponownie z Ewą z Rožmberku, dziedziczką wielkiej fortuny czeskich Rosenbergów. Tuż po ślubie pospieszył ponownie na południe bronić granic przed Turkami, zadając im dotkliwe straty w bitwie pod Segedynem. Od 5 sierpnia 1566 r. na czele zaledwie 2300 żołnierzy bronił twierdzy w Szigetvárze, oblężonej przez ponad 100-tysięczną armię turecką dowodzoną przez samego sułtana Sulejmana Wspaniałego. W dniu 5 września wojska tureckie zakończyły drążenie podkopu pod jeden z bastionów i odpaliły minę. Wybuch spowodował wyrwę w murach i zniszczył kilka budynków. Turcy nie podjęli jednak ataku, gdyż w tym samym dniu w swoim namiocie zmarł Sulejman Wspaniały. Zdeterminowany Zrinski, nie wiedząc o śmierci sułtana, na czele ostatnich 600 ludzi podjął próbę przebicia się przez pozycje tureckie. W samobójczym ataku poniósł śmierć, podobnie jak większość jego ludzi. Był prapradziadkiem polityka i poety Nikoli Zrinskiego, jak i jego młodszego brata Petara Zrinskiego. Pierwszy z wymienionych uczynił go bohaterem swego wielkiego poematu epickiego, poświęconego obronie Szigetváru, opublikowanego w 1651 r. pt. Oblężenie Szigetváru (węg. Szigeti veszedelem, chorw. Opsada Sigeta). Zarówno w Chorwacji, jak i na Węgrzech Nikola Šubić Zrinski jest uznawany za bohatera narodowego. Upamiętnia go m.in. konny posąg w Szigetvárze, a także obelisk w Parku Republiki oraz pozłacany pomnik w Čakovcu, gdzie został pochowany. Park w centrum stolicy Chorwacji, Zagrzebia, nosi jego imię (Trg Nikole Šubića Zrinskog). Jego postaci i oblężeniu Szigetváru poświęcona jest opera pt. Nikola Šubić Zrinski, skomponowana przez Ivana Zajca i wystawiona po raz pierwszy w Zagrzebiu w roku 1876. Order Nikoli Šubicia Zrinskiego (chorw. Red Nikole Šubića Zrinskog) jest jednym z najwyższych odznaczeń państwowych w Republice Chorwackiej.