Mikhail Tal

rdf:langString Μιχαήλ Ταλ

rdf:langString Ο Μιχαήλ Νεχέμιεβιτς Ταλ (λετονικά: Mihails Tāls, ρώσικα: Михаил Нехемьевич Таль, Ρίγα 9 Νοεμβρίου 1936 – Μόσχα 28 Ιουνίου 1992) ήταν Σοβιετικός (Λετονός) σκακιστής, εβραϊκής καταγωγής, ο όγδοος Παγκόσμιος Πρωταθλητής στο συγκεκριμένο άθλημα. Γνωστός και ως «ο μάγος από τη Ρίγα», ο Ταλ ήταν μια από τις μεγαλύτερες μεγαλοφυΐες στην καταγεγραμμένη ιστορία του σκακιού σε ότι αφορά στην . Το επιθετικό του στυλ συνίστατο στους όμορφους του, όπου η αληθινή φύση των θέσεων κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής τους ήταν αδύνατο να προβλεφθεί από τους αντιπάλους του - μερικές φορές ακόμη και από τον Ταλ τον ίδιο - εντός των χρονικών ορίων που επιβάλλονται στους σκακιστικούς αγώνες. Αντίθετα από το ομαλό, σχεδόν αβίαστο ύφος του Καπαμπλάνκα, ο Ταλ έπαιζε εσκεμμένα κινήσεις οι οποίες δημιουργούσαν μέγιστες περιπλοκές και για τις δύο πλευρές. Κατά τα λεγόμενά του: Δεν είναι απαραίτητο να παίξεις καλά. Πρέπει απλά να παίξεις καλύτερα από τον αντίπαλό σου. Ο Δρ. Λάσκερ θα είχε αγαπήσει αυτήν τη δήλωση, διότι έκρινε επίσης το παιχνίδι του σκακιού ως αντιπαράθεση μεταξύ δύο μυαλών, σε αντιδιαστολή με κάποιον που κάνει τυφλά τις "σωστές" κινήσεις επί της σκακιέρας. Γεννημένος στη Ρίγα της Λετονίας το 1936, ο Ταλ ήταν σχετικά άγνωστος στον κόσμο του σκακιού, αντίθετα με τους διάσημους Σοβιετικούς συμπατριώτες του, δηλαδή τους Μποτβίνικ, Σμισλόφ, , , κ.α., μέχρι τη δεκαετία του '50, όταν το όνομά του ταρακούνησε όλο τον κόσμο του σκακιού με τις νίκες του στο πρωτάθλημα της Σοβιετικής Ένωσης το 1957 και το 1958, και τη νίκη του κατόπιν στα προκριματικά του παγκοσμίου πρωταθλήματος το 1959, για να γίνει ο επίσημος διεκδικητής του παγκοσμίου τίτλου ενάντια στον Μποτβίνικ. Στα προκριματικά του 1959 κέρδισε 4-0 τον νεαρό, αλλά λαμπρό μελλοντικό παγκόσμιο πρωταθλητή, Μπόμπι Φίσερ. Το ύφος του Ταλ γοήτευσε τον κόσμο του σκακιού, και ο Σοβιετικός γκρανμαίτρ Βιατσεσλάβ Ραγκόζιν ανέφερε: "Ο Ταλ δεν κινεί τα κομμάτια σκακιού με το χέρι, χρησιμοποιεί μια μαγική ράβδο". Ο Ταλ εκείνη την εποχή προκαλούσε το φόβο των αντίπαλων γκρανμαίτρ. Ένα αστείο περιστατικό συνέβη σε ένα παιχνίδι του εναντίον του Ούγγρου ισχυρότατου γκρανμαίτρ Παλ Μπένκο (ο οποίος έπαιζε με τα λευκά) στα προκριματικά του παγκοσμίου πρωταθλήματος στο Βελιγράδι της Γιουγκοσλαβίας το 1959. Αυτός ήταν ο τρίτος γύρος (οι πρώτοι δύο παίχτηκαν στο και στο Ζάγκρεμπ, αντιστοίχως), και ο Μπένκο, επειδή δεν είχε καλά αποτελέσματα εναντίον του μέχρι τότε, άρχισε να σκέφτεται ότι ο Ταλ τον υπνώτιζε. Έτσι ο Μπένκο φόρεσε γυαλιά ηλίου πριν ξεκινήσει η παρτίδα. Όμως ο Ταλ, ο οποίος είχε μάθει για το σχέδιο του Μπένκο, δανείστηκε ανάλογου τύπου γυαλιά από τον Πετροσιάν. Έτσι, όταν ο Ταλ φόρεσε αυτά τα τεράστια γυαλιά, δεν γέλασαν μόνο οι θεατές, αλλά και όλοι οι άλλοι συμμετέχοντες, καθώς και οι διαιτητές, ακόμη και ο ίδιος ο Μπένκο. Αντίθετα όμως από τον Ταλ, ο Μπένκο δεν αφαίρεσε τα γυαλιά του μέχρι την 20ή κίνηση, όταν η θέση του ήταν πλέον μάταιη και η νίκη του Ταλ σίγουρη. Μετά τη νίκη του στα προκριματικά του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος το 1959, ορισμένοι σκεπτικιστές υποστήριζαν ότι ο τότε παγκόσμιος πρωταθλητής Μποτβίνικ ήταν ένας τόσο σταθερός και στρατηγικός παίχτης, ώστε το επιθετικό ύφος του Ταλ δεν θα ήταν σε θέση να διαπεράσει την ισχυρή του . Αλλά το 1960, όταν ο Ταλ έπαιξε ενάντια στον Μποτβίνικ για το παγκόσμιο πρωτάθλημα, κέρδισε την 6η παρτίδα με μια εξωφρενικά περίπλοκη και επικίνδυνη κομματιού, επειδή ο αντίπαλός του δεν μπόρεσε να υπολογίσει όλες τις περίπλοκες τις οποίες ο Ταλ δημιούργησε πάνω στη σκακιέρα. Ο Ταλ συνέχισε και κέρδισε την παρτίδα και αργότερα και το ματς (σύνολο παρτίδων) και στέφθηκε ο 8ος Παγκόσμιος Πρωταθλητής στο σκάκι. Ο Ταλ δεν ξανακατέκτησε τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή αν και παρέμεινε ένας από τους ισχυρότερους σκακιστές στον κόσμο μέχρι το θάνατό του το 1992. Το 1961, έπαιξε ενάντια στον Μποτβίνικ στο υποχρεωτικό ματς-ρεβάνς, όπου έγινε φανερό ότι ο Μποτβίνικ είχε χρησιμοποιήσει το χρόνο που μεσολάβησε από το πρώτο ματς για να μελετήσει σε βάθος και να βρει τους τρόπους να εκμεταλλευθεί τον τρόπο παιχνιδιού του Ταλ, παρασύροντάς τον σε παρτίδες που έφταναν γρήγορα στο φινάλε μέσω ανταλλαγών κομματιών, γεγονός που αφαιρούσε πολλές από τις δυνατότητες δημιουργίας περιπλοκών και εφαρμογής της ιδιοφυούς φαντασίας του Ταλ όταν βρίσκονταν πολλά κομμάτια στη σκακιέρα.Ο Μποτβίνικ έτσι ανέκτησε τον τίτλο του Παγκοσμίου Πρωταθλητή, και ο Ταλ δεν έφθασε ποτέ ξανά στην κορυφή, καθώς εμφανίστηκαν και νέες σκακιστικές μεγαλοφυΐες όπως οι Πετροσιάν, Σπάσκι, Φίσερ, Κάρποφ και Κασπάροφ, ενώ τα αμυντικά συστήματα εξελίχθηκαν κι άλλο στα επόμενα χρόνια. Ο Ταλ είχε από μικρός προβλήματα υγείας, αλλά παρόλα αυτά ήταν μανιώδης καπνιστής και πότης, κάνοντας μποέμικη ζωή. Αργότερα αφαίρεσε το ένα του νεφρό, συνεχίζοντας όμως να αγωνίζεται. Μάλιστα για ένα διάστημα εθίστηκε στη μορφίνη που έπαιρνε για την ανακούφιση από τους αφόρητους πόνους του. Στις 28 Ιουνίου 1992, απεβίωσε, επισήμως από αιμορραγία στον οισοφάγο, σε νοσοκομείο της Μόσχας. Έμεινε όμως στην ιστορία του σκακιού ως αξεπέραστος αρτίστας, που ανέδειξε, πιθανόν περισσότερο από κάθε άλλον μεγάλο σκακιστή, την ομορφιά του παιχνιδιού, δημιουργώντας εικόνες απαράμιλλης αισθητικής και διανοητικής σύλληψης στη σκακιέρα.