Language complexity

rdf:langString Złożoność języków

rdf:langString Złożoność języków – niejasne pojęcie z dziedziny lingwistyki, pozbawione ogólnie przyjętej definicji. W potocznym obiegu istnieje przekonanie, że pewne języki są bardziej skomplikowane lub trudniejsze względem innych. Odczuwaną trudność języka mogą tworzyć nieregularności w zakresie morfologii, rzekome bogactwo zasobu słownego, skomplikowana wymowa itp. Sądy te są formułowane nie w odniesieniu do operowania mową ojczystą, lecz np. w kontekście nauki języków obcych. Bywa, że mianem „wyjątkowo trudnego” określany jest własny język (np. polski w Polsce, słowacki na Słowacji). Z punktu widzenia lingwistyki nie istnieje jednoznaczna skala złożoności języków, stąd kwestie trudności można ujmować na rozmaite sposoby. Trudność przy nauce języków obcych ma charakter względny. Nauka języków blisko spokrewnionych z ojczystym przychodzi z większą łatwością niż nauka języków daleko spokrewnionych lub niepowiązanych pokrewieństwem. Np. użytkownikowi języka czeskiego łatwiej będzie się nauczyć polszczyzny niż języka norweskiego, Szwed zaś mniejszych kłopotów doświadczy przy nauce tego drugiego języka. Wynika to z licznych podobieństw słownikowych między językami spokrewnionymi. Na łatwość nauki może wpływać także ilość materiałów dydaktycznych dostępnych dla danego języka. Trudność może zaś tworzyć obcy system pisma. Jednakże warto zauważyć, że pismo i ortografia są elementami zewnętrznymi względem języka, pozbawionymi zasadniczego wpływu na jego strukturę. Inaczej przebiega rozwój kompetencji językowych u dzieci, które zawsze przyswajają mowę w podobny sposób, bez względu na potoczne odczucia (system gramatyczny poznają jeszcze przed rozpoczęciem formalnej edukacji, w późniejszym życiu poszerza się zasób wyrazowy). Fakt, że różne języki bywają łatwiejsze bądź trudniejsze do nauki, nie jest przedmiotem kontrowersji lingwistycznej. Kwestią sporną jest jednak to, czy wśród języków można wyróżnić kody z natury bardziej skomplikowane. Kluczowym założeniem późniejszego XX-wiecznego językoznawstwa było twierdzenie o jednakowej złożoności różnych języków. Była to wypadkowa idei, że wszystkie języki są równie sprawnymi i efektywnymi środkami porozumiewawczymi. Teza o jednakowej złożoności kodów nie opierała się na faktycznych badaniach, lecz wynikała ze sprzeciwu lingwistów wobec preskryptywizmu oraz zjawiska stygmatyzacji obiegowych form języka. Późniejsi badacze zaczęli kwestionować założenie, jakoby wszystkie języki były jednakowo skomplikowane. Utrzymano jednak tezę, że wszystkie systemy językowe są równie efektywnymi narzędziami komunikacji. Wiedza językoznawcza pozwala na stwierdzenie, że języki mogą być mniej lub bardziej złożone pod określonymi względami. Np. język maoryski jest prostszy od mandaryńskiego w tym sensie, że dysponuje uboższym inwentarzem spółgłoskowym. Język fiński zaś cechuje się szerszym repertuarem form rzeczowników niż angielszczyzna. Językoznawcy często przyjmują założenie, że gdy jedna warstwa języka staje się mniej złożona, to inne płaszczyzny językowe rekompensują ten niedostatek. Nowsze badania (przeprowadzone przez językoznawców Iana Maddiesona i Ryana K. Shosteda) wskazują jednak na istnienie odwrotnej zależności. Nie ma pełnej jasności co do tego, czy kody komunikacyjne można określać jako bardziej złożone w sposób ogólny, czy też należy tę koncepcję odnosić wyłącznie do konkretnych aspektów językowych. Wątpliwości budzi również sposób klasyfikowania poszczególnych struktur gramatycznych i zdaniowych, ich złożoność można bowiem rozpatrywać z różnych stanowisk. Jak stwierdza szwedzki lingwista Lars-Gunnar Andersson, „nie istnieje jedna skala mierzenia prostoty w języku”.