Krystyna Janda

rdf:langString Krystyna Janda

rdf:langString Krystyna Jolanta Janda (ur. 18 grudnia 1952 w Starachowicach) – polska aktorka filmowa i teatralna, reżyserka, prozaiczka, felietonistka i piosenkarka. Współzałożycielka i prezes Fundacji Krystyny Jandy na rzecz Kultury (od 2004) oraz dyrektor artystyczna powołanych przez fundację Teatru „Polonia” oraz Och-Teatru w Warszawie. Karierę rozpoczęła jeszcze w trakcie studiów, występując w produkcjach telewizyjnych. Jej debiutem kinowym była główna rola reżyserki Agnieszki w filmie Andrzeja Wajdy Człowiek z marmuru (1976), która zapewniła jej popularność w kraju. Od tamtej pory wystąpiła w siedmiu wielokrotnie nagradzanych fabularnych i dokumentalnych filmach tego twórcy. Jej pozycję wzmocnił udział w filmach Granica w reżyserii Jana Rybkowskiego (1977), Golem Piotra Szulkina (1979), Kochankowie mojej mamy Radosława Piwowarskiego (1985), Dekalog II Krzysztofa Kieślowskiego (1988), Stan posiadania (1988) i Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową Krzysztofa Zanussiego (2000) oraz miniserialu Modrzejewska (1989). Międzynarodowe uznanie przyniosła jej rola Antoniny Dziwisz w filmie Przesłuchanie (1982). Grała również w filmach produkcji niemieckiej, francuskiej i węgierskiej, m.in. w nagrodzonym Oscarem filmie Mefisto (1981). Była etatową aktorką w Teatrze Ateneum w Warszawie (1975–1987) i Teatrze Powszechnym w Warszawie (1987–2005). Wyreżyserowała także film Pestka (1995) na podstawie prozy Anki Kowalskiej, a także liczne spektakle sceniczne i spektakle telewizyjne. Brała udział w kilku projektach muzycznych, m.in. nagranym w duecie z Markiem Grechutą albumie W malinowym chruśniaku (1984). Przyjaźniła się z Agnieszką Osiecką do jej śmierci w 1997 roku, a owocem tej relacji jest m.in. wciąż grany przez Jandę na deskach Och-Teatru monodram Biała bluzka (2010).