Juan Luis Vives

rdf:langString Juan Luis Vives

rdf:langString Juan Luis Vives (Joan Lluís Vives, ur. 6 marca 1492 w Walencji, zm. 6 maja 1540 w Brugii) – hiszpański humanista, pedagog okresu odrodzenia. Pochodził z dobrze sytuowanej rodziny kupieckiej. Jego rodzice byli wyznawcami judaizmu, a potem zmienili wyznanie na chrześcijańskie. Do 12 roku życia uczęszczał do szkoły podstawowej i średniej w Walencji. Tutaj rozpoczął też studia uniwersyteckie. Ukończył 2-letni kurs gramatyki i 3-letni kurs sztuki. W 1508 r. udał się do Paryża, gdzie kontynuował studia na Sorbonie na wydziale sztuki. Zgłębiał wiedzę z zakresu logiki. Na uczelni panował jednak bardzo scholastyczny system edukacji. Aczkolwiek poza murami Sorbony działały koła entuzjastów humanizmu, między innymi Braci Zwykłego Życia, na które zwrócił uwagę, ponieważ nie podobał mu się scholastyczny sposób nauczania. W 1514 r. Vives opuścił Paryż i udał się do Brugii. W mieście tym mieszkało wiele zamożnych rodzin, w związku z czym, mógł on znaleźć tu pracę jako prywatny nauczyciel. Rozpoczął nauczanie w rodzinie Bernarda Valdaury, po kilku latach w 1524 r. poślubił jego córkę Małgorzatę. W czasie pobytu w mieście nawiązał też kontakt z Erazmem z Rotterdamu, który był wówczas ogromnym autorytetem i przedstawicielem północnego humanizmu. Dzięki tej znajomości otrzymał stanowisko preceptora osiemnastoletniego Wilhelma Croya, desygnowanego kardynała i arcybiskupa Toledo, w związku z czym przeniósł się do Lowanium. W mieście tym mieścił się uniwersytet, objął stanowisko profesora. „Vives, wielki humanista i teolog klasycznych studiów, wykładał rano Pliniusza Historię naturalną, wieczorem zaś Georgiki Wergiliusza. Ale jego imię nie pojawia się na liście nauczycieli. Przypuszczalnie oferował swoje usługi jako zapraszany gościnnie wykładowca, którego prestiż pozwalał na prowadzenie wykładów na dowolnie przez siebie wybrane tematy.” W proteście przeciwko słabej edukacji i scholastycznemu sposobowi nauczania napisał w 1519 r. pamflet Przeciwko pseudodialektykom. Vives podupadł w tym czasie trochę na zdrowiu, zmarł też jego uczeń Wilhelm Croy. Z tego powodu miał problemy finansowe, jednak nie poprzestał pisać. Stworzył traktat w trzech księgach O wychowaniu niewiasty chrześcijanki. Poświęcił go królowej Katarzynie Aragońskiej żonie Henryka VIII, która widząc jego kiepską sytuację, zaczęła mu wypłacać pensję. Otrzymał też zaproszenie na dwór angielski i przebywał tam w latach 1523-1529. Pełnił funkcję nauczyciela królewny Marii i był doradcą królewskim. W Anglii kontynuował działalność akademicką jako profesor prawa i literatury łacińskiej w Collegium Corpus Christi w Oksfordzie. W tym czasie napisał Elementarz mądrości, Plan nauki dziecięcej i Straż ducha. Na uczelni panowała surowa dyscyplina. Dzień rozpoczynał się o 5 rano mszą, podczas posiłków czytano biblijne teksty, reguły wymagały by wystrzegać się tego co mogłoby rzucić cień na całą społeczność. W 1520] r. Vives poznał słynnego angielskiego humanistę Tomasza More’a. Od tego czasu jego dzieła miały charakter humanistyczny z religijnym zabarwieniem. Obaj zostali wplątani w rozwód Henryka VIII i Katarzyny Aragońskiej. Ponieważ chcieli pozostać bezstronni w tym sporze zostali wtrąceni do więzienia, a Vives w 1529 r. powrócił do Brugii, do swojej żony Małgorzaty. Potem próbował nawiązać ponownie kontakt z Erazmem z Rotterdamu, który był właśnie u szczytu kariery, jednak przyjaźń uległa ochłodzeniu. W 1531 r. napisał słynny traktat O umiejętnościach, a w 1538 O życiu duszy. Zmarł w 1540, a pośmiertnie ukazało się jeszcze jego dzieło, które zdążył ukończyć, tj. O prawdzie religii chrześcijańskiej. „Był autorem ogromnej liczby prac naukowych, obejmujących tematykę pedagogiczną, polityczną, gospodarczą, historyczną, filozoficzną, moralną, chrześcijańską, i jednym z najbardziej poczytnych autorów XVI w. Oprócz prac autorskich pozostawił po sobie wiele wstępów do wybitnych dzieł, komentarzy, prelekcji. Był erudytą, znał wiele języków, którymi biegle się posługiwał. We wszystkich pracach wyraźnie odzwierciedlała się jego chrześcijańska postawa życiowa oraz humanistyczne i pacyfistyczne poglądy (ukształtowały się pod wpływem ruchu Braci Zwykłego Życia, którego członkowie dążyli do odrodzenia ducha pierwszego Kościoła, prowadzili życie moralne i religijne, nie zajmowali się pustymi jałowymi dysputami).”