Gerda Taro

rdf:langString Gerda Taro

rdf:langString Gerda TARO, denaske registrita kiel Gerta POHORYLLE (naskiĝis en Stutgarto la 1-an de aŭgusto 1910, mortis en Madrido la 26-an de julio 1937) estis germana fotistino, dum plimalpli du jaroj. Ŝi naskiĝis en juda familio. Ŝiaj gepatroj estis Hersch Pohorylle, naskita en , kaj Ghittel Boral, el familio loĝinta en . Ili estis judaj geedzoj kiuj enmigris en 1909 en Reutlingen venintaj el Orienta Galicio (regiono nune apartenanta al Ukrainio). Pro la persekutado kontraŭ judoj, la gepatroj de Gerta ŝanĝis siajn nomojn al germanecaj Heinrich kaj Gisela; serĉante pli bonan situacion ili eliras el Reutlingen por ekloĝi en Stutgarto. En la infanaĝo Gerta estas dorlotata fare de sia onklino Terra Boral, fratino de sia patrino. Ŝi eniras en la Lernejon de Reĝino Charlotte, kaj ekde tiuj lernejaj jaroj, pro la kontraŭjuda socia etoso, ŝi estas primokita fare de siaj studkunulinoj pro sia juda aneco kaj kulturo. Poste ŝi amikiĝas kun Meta Schwarz, knabino de pli riĉa socia tavolo, kiu restos sia plej memorata amikino. En 1927 Gerta Pohorylle, finante sian mezlernejan studadon, eniras dum unu jaro al lernejo Villa Florissant en Laŭzano (Svislando), kaj tie ŝi perfektigas sian scipovon de angla kaj franca lingvoj, kaj lernas iom da hispana kaj itala lingvoj. Tiutempe, ŝi konas kaj enamiĝas al s-ro Pieter Bote, 17 jarojn pli aĝa ol ŝi, kiu laboras kiel komerca agento de kotono importita el Ameriko. En 1929 la familio Pohorylle, pro ekonomiaj malfacilaĵoj, trasloĝiĝas el Stutgarto al Leipzig; tio malĝojigas la junulinon Gerta ĉar ŝi devis forlasi siajn studojn kaj siajn karajn geamikojn Meta Schwarz kaj Pieter Bote. En Leipzig, Gerta konas junulojn maldekstremajn, socialismajn kaj eĉ komunismajn, kiuj iĝas siaj novaj geamikoj, ekzemple: Erwin Ackerknecht, Georg Kuritzkes, Willi Chardack, kaj Ruth Cerf kiu estos sia plej bona amikino en Leipzig, kvankam Gerta daŭre korespondadas kun Meta Schwarz. Tiutempe ŝi konas persone al gravaj homoj kiel , , Bertolt Brecht, , Bruno Apitz kaj Kurt Tucholsky. Tiam ŝi ankaŭ legis la romanon titolita "1919", fare de John Dos Passos, kiu temas pri la ĵurnalisto kaj revoluciulo John Silas Reed; tiu legaĵo impresis ŝin kaj influis en ŝian konduton. Jam en Nazia Germanio, la 18-an de marto de 1933 ŝi estis kaptita fare de taĉmento de la organizaĵo Sturmabteilung (SA) kaj enmetita en malliberejon de Wächterstrasse en Leipzig. Tamen, danke al ŝia pollanda pasporto, al helpa interveno de la pollanda konsulo (petita fare de ŝia patro), kaj al la fakto ke ekzistas neniu pruvo pri oficiala membreco ŝia en sindikato, aŭ en maldekstrema partio aŭ organizaĵo, ŝi estis liberigita la 4-an de aprilo. La situacio fariĝas netolerebla por tiuj kiuj ne ŝatas naziismon, kaj danĝerega por judoj. Ŝi decidas elmigri al Francio, kaj antaŭ eliri el la lando, kelkajn tagojn ŝi estas gasto de sia amikino Meta Schwarz en Stutgarto. En Parizo, ŝi vivtenas sin, komence, danke al monhelpo el siaj germanaj geamikoj, kaj el komitatoj por apogo al rifuĝintoj. Ŝi loĝas kun sia amikino Ruth Cerf, proksime de kvartalo Montparnasse —en kies kafejoj svarmis intelektuloj—, kaj atingas laborpostenon duontempan en konsultejo de psikanalizisto (li ankaŭ enmigrinta kaj elmigronta ankoraŭfoje al Usono en 1938), sed tiu posteno daŭras nur unu jaron proksimume. En Montparnasse, Gerta ekkonas fotiston André Friedmann —poste nomonta sin Robert Capa— ĉar li petis permeson al Ruth Cerf por ŝin foti por komercreklamo, sed Ruth petis al Gerta akompanon dum la fotado. Gerta kaj André amikiĝas, kaj kiam André vojaĝas al Hispanio komence de 1935 li korespondas kun ŝi. Tiam, Gerta, kiu jam laboras kiel skribistino, luprenas ĉambron en domo de fotisto , kune kun sia amikino Lotte Rapaport. Dume, la gepatroj kaj fratoj de Gerta, kiuj restis en Germanio kaj suferis multajn malfacilaĵojn ekde 1933, elmigris al Petrovgrad ("Zrenjanin") en Serbio (tiama Jugoslavio). Tie poste mortis la patrino Gisela. Iom poste Gerta kun André kaj aliaj amikoj restas tri monatojn en Cannes kaj en insuleto Sainte-Marguerite; reveninte al Parizo, ŝi komencas sian kontakton kun fotografia laboro, kiel helpantino de André, en laboratorio kaj redaktante priskribojn en tri ligvoj por ĉiu foto lia. Ili enamiĝis. Li instruas ankaŭ fotadon al ŝi per fotilo Leica. Ili atingas atelieron proksime al la Eiffel-Turo. Gerta komencis labori por la agentejo , estrita fare de ekde 1934. La agentejo disvendis fotojn por revuoj francaj, svisaj kaj usonaj. Unue ŝia laboro ne estis kiel fotistino, sed kiel komerca asistantino; tamen en tia laboro ŝi lernis pri la merkato de fotoj. Gerta konvinkas al André ke por pli facile diskonigi sian fotistan talenton kaj vendi siajn fotojn, li ŝangu sian aspekton senzorgeman al pli eleganta. Tiam la paro loĝas en hotelo de strato Monsieur-le-Prince. Ŝi eksciis, danke al Georg Kuritzkes, ke la franca registaro donas al ĵurnalistoj permesojn kiuj garantias rajton al restadon. Ŝi rimarkas ke tio estas nun sia ununura ebleco laŭlegigi sian situacion; do, ŝi atingis sian unuan ĵurnalistan rajtigilon la 4an de februaro de 1936, donita fare de Imre Roman, ĉefo de ABC Press-Service de Amsterdamo —hungaro kaj amiko de André.