Dactylorhiza

rdf:langString Handekenskruid

rdf:langString Handekenskruid (Dactylorhiza) is een geslacht van planten uit de orchideeënfamilie (Orchidaceae). De botanische naam Dactylorhiza is ontleend aan het Oudgriekse δάκτυλος, daktulos (vinger) en ῥίζα, rhiza (wortel), wat betrekking heeft op de ondergrondse wortelknollen, die lijken op een hand met een aantal vingers. De bloemen variëren in kleur van diep paars tot lichtroze (vrijwel wit); één soort, de groene nachtorchis, heeft groene bloemen. Het is een geslacht waarvan het zwaartepunt in Europa ligt. Dat is vrij ongebruikelijk voor een geslacht uit deze familie. Binnen de Benelux is het een van de meest voorkomende geslachten van orchideeën. Het omvat enkele soorten die voor een orchidee vrij snel groeien en in pionieromstandigheden kunnen optreden. Handekenskruid geldt als een voor taxonomen moeilijk geslacht. De onderverdeling in soorten is voortdurend onderwerp van discussie, en de flora's vertonen vaak verschillen in de wijze van indelen. Zo classificeerde Heukels' Flora van Nederland de rietorchis vanaf de 20e druk (1983) als ondersoort van de brede orchis, maar de Flora van België, het Groothertogdom Luxemburg, Noord-Frankrijk en aangrenzende gebieden classificeert hem steeds als soort. De reden van deze moeilijkheden is het voortdurend optreden van tussenvormen of natuurlijke kruisingen en het gebrek aan begrip over de wijze waarop nieuwe soorten ontstaan. Zo is inmiddels van de rietorchis duidelijk dat die is ontstaan uit een polyploïde kruising tussen enerzijds de vleeskleurige orchis en anderzijds de gevlekte orchis of bosorchis. In de klassieke botanie zou het taxon dan als hybride zijn benoemd: Dactylorhiza × praetermissa; met het verworven inzicht dat uit zulke kruisingen populaties ontstaan die de kenmerken van een soort hebben, blijft het teken dat de hybride aanduidt achterwege.