Chitimacha

rdf:langString Ĉitimaĉoj

rdf:langString La ĉitimaĉoj (angle: Chitimacha, elp. [ˈtʃɪtɪməʃɑː] aŭ [tʃɪtɪˈmɑːʃə], aŭ Chetimachan aŭ Sitimacha), estas usonindiana tribo agnoskita fare de la federacia usona registaro, kiu vivas en la usona ŝtato Luiziano, plejparte en sia rezervejo en St. Mary Parish proksime al Charenton ĉe la riverego Bayou Teche. Ili estas la nuraj indiĝenoj en la ŝtato, kiuj ankoraŭ posedas la rajtojn super parto de siaj iamaj teritorioj, kie ili longe okupis areojn de Aĉafalaja Baseno (angle Atchafalaya Basin), "unu el la plej riĉaj enlandaj estuaroj sur la kontinento." En 2011 la tribo konsistis el pli ol 1100 personoj. La ĉitimaĉa estas unu el la kvar federacie rekonitaj triboj en la usona subŝtato Luiziano. Krome, Luiziano agnoskas plurajn aliajn tribojn, kiuj ne havas federacian agnoskon. Fine de la 20-a jarcento Luiziano havis la trie plej grandan indiĝenan loĝantaron en la orienta parto de Usono. La ĉitimaĉoj estis dividitaj en kvar subtribojn: la ĉavaŝoj, la vaŝoj, la jaganeĉitoj kaj la ĉitimaĉoj malvastsence, La nomo "ĉavaŝo" (Chawasha) estas ĉakta vorto, kiu signifas prociona loko (loko de lavursoj). Ankaŭ "vaŝo" (Washa) estas ĉakta vorto kaj signifas "ĉasloko". "Jaganeĉito" (Yaganechito) signifas "granda lando". Inter la jaroj 1706 kaj 1718, la ĉitimaĉoj longe militis kontraŭ la francoj. Per siaj superaj armiloj la francoj neniigis plimulton de la ĉitimaĉoj. Tiujn, kiuj supervivis, la francaj aŭtoritatoj relokis for de la Golfo de Meksiko kaj pli norden laŭlonge de la rivero Misisipo, al la areo, kie ili vivas hodiaŭ. Malsanoj kaŭzis pli da mortoj ol la milito, kaj fine okazis drameca socia rompiĝo kaj malvenko de la ĉitimaĉa popolo. Ankaŭ uzado de alkoholo kaŭzis perdojn, ĉar la tribanoj havis nesufiĉan fiziologian reziston kontraŭ alkoholo. Ĝis 1784, la suma nombro de la tribanoj malgrandiĝis ĝis 180. Komence de la 19-a jarcento, malgrandan grupon da ĉitimaĉoj absorbis la humaoj de Luiziano. Fine de la 18-a jarcento, la britoj elpelis plejparton de la franclingvaj akadianoj el orienta Kanado, post kiam ili venkis la francojn en la Sepjara Milito kaj konkeris iliajn teritoriojn en Nord-Ameriko, oriente de la rivero Misisipo. Kelkaj Akadiajn rifuĝintojn estis relokitajn en Luiziano laŭlonge de la rivero Misisipo. iliaj posteuloj iĝis konataj kiel kaĵunoj. Ili ankaŭ metis premon sur la ĉitimaĉan loĝantaron, ĉar ili transprenis ties teritoriojn.