Battle of Chojnice (1454)

rdf:langString Bitwa pod Chojnicami

rdf:langString Bitwa pod Chojnicami – starcie zbrojne z okresu wojny trzynastoletniej, do którego doszło 18 września 1454 r. w pobliżu Chojnic na Pomorzu Gdańskim, zakończone decydującym zwycięstwem wojsk najemnych zakonu krzyżackiego nad koalicyjną armią polsko-związkową – największa bitwa wojny trzynastoletniej i jednocześnie największa klęska Królestwa Polskiego w historii starć zbrojnych z Krzyżakami. Okres żywiołowych sukcesów powstania Związku Pruskiego przeciwko zakonowi krzyżackiemu zakończyło zdobycie przez dowodzony przez Henricha Reuss von Plauena (młodszego) krzyżacki oddział najemny warownego miasta Chojnice 23 marca 1454 r. Wymusiło to przyjęcie nowej strategii przez Związkowców. Związek Pruski skoncentrował oddziały miejskie i najemne do oblężenia krzyżackich twierdz w Malborku i Sztumie w delcie Wisły. Blokada Chojnic i szlaku prowadzącego z Niemiec do Prus pozostała w gestii sił Królestwa Polskiego, które od 21 kwietnia 1454 r. przyłączyło się do wojny przeciwko zakonowi po stronie Związku. Król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk, nie dysponując wojskami najemnymi ani środkami pieniężnymi na ich zaciąg, oblężenie krzyżackiego miasta powierzył pospolitemu ruszeniu ziemi kujawskiej i dobrzyńskiej. Siły te nie zdołały odbić miasta. W reakcji na wkroczenie późnym latem 1454 r. na Pomorze krzyżackiej odsieczy, złożonej z zawodowych wojowników z Niemiec i Czech, król Kazimierz IV bez konsultacji z sejmem prowincjonalnym i wbrew radom kardynała Zbigniewa Oleśnickiego zwołał pospolite ruszenie z Wielkopolski i Kujaw. Zgromadzona pod Cerekwicą szlachta wymusiła 15 września 1454 r. przyznanie jej antymagnackich przywilejów i powierzenie dowództwa Wielkopolanom. Dowódcy zdecydowali się przerwać oblężenie Chojnic i rozbić krzyżacką odsiecz w bitwie nad jeziorem w pobliżu miasta. 18 września 1454 r. pomimo sukcesu w pierwszym starciu i pokonaniu dowodzonej przez Rudolfa von Sagana krzyżackiej osłony, źle dowodzone, przestarzałe i nieposługujące się nowoczesną bronią polskie pospolite ruszenie uległo w kolejnej fazie bitwy krzyżackiej armii zawodowej, dowodzonej przez Bernharda von Zinnenberga i wypadowi garnizonu miasta pod dowództwem von Plauena. Król Kazimierz IV został zmuszony do ucieczki, a Krzyżacy kosztem ok. 100 zabitych, w tym księcia Rudolfa, rozbili całkowicie armię królewską, której straty wyniosły 3000 zabitych i 300 wziętych do niewoli. Bezpośrednim następstwem starcia było zniesienie oblężenia Chojnic i Malborka oraz podjęcie przez Krzyżaków udanych działań celem odzyskania miast i twierdz nad Wisłą i na Powiślu. Bitwa załamała polską ofensywę przeciwko zakonowi krzyżackiemu, skompromitowała króla Kazimierza IV Jagiellończyka i Polskę, podważyła akt inkorporacji państwa pruskiego do Królestwa Polskiego, podważyła wierność pospólstwa miast Prus dla sprawy Związku Pruskiego. Ukazała jednocześnie nieefektywność ciężkiej kawalerii rycerskiej w starciu ze zdyscyplinowanymi, posługującymi się bronią strzelecką i artylerią oraz walczącymi w szyku w oparciu o wozy taborowe zawodowymi wojskami najemnymi.