Ashoka

rdf:langString Aśoka

rdf:langString Aśoka (sanskryt अशोक मौर्य żył w latach [ok.] 269–232 p.n.e.) – władca indyjskiego imperium Maurjów, panujący według różnych ustaleń, między 274–264 r. p.n.e. a 239–226 r. p.n.e. Maurjowie to dynastia panująca w państwie Magadha w latach od ok. 320 do ok. 185 p.n.e., a której po raz pierwszy udało się zjednoczenie znacznych obszarów subkontynentu indyjskiego. Stolicą kraju była Pataliputra (dziś Patna w stanie Bihar), w pobliżu rzeki Son i jej ujścia do Gangesu).Aśoka był wnukiem założyciela dynastii Maurjów – Ćandragupty, który około 320 roku p.n.e. przejął ster władzy w królestwie Magadha, leżącym na południowy zachód od Gangesu, a następnie w czasie udanych podbojów włączył do swego państwa tereny obecnego Pendżabu, Afganistanu i Beludżystanu. Obalił rządy dynastii Nandów i powiększył kraj w walce z greckimi wojskami Seleukosa I Nikatora. Imperium Maurjów objęło większość subkontynentu indyjskiego, z wyjątkiem tamilskiego południa. Ćandragupta ostatnie dwanaście lat swego życia spędził w ascezie jako mnich dżinijski. Następcą Ćandragupty był Bindusara – ojciec Aśoki. Jego despotyczne rządy przyczyniły się do nadania mu przydomku Amitraghata („rzeźnik dla wrogów”). Żoną Bindusary była lub Śakjakumari, córka bogatego kupca z Wadisagiri. Ona to później, gdy jej syn był już buddystą – upasaką, nakłoniła go do postawienia wielkiej stupy w rodzinnym mieście . Aśoka w młodości został wysłany przez ojca do stłumienia rebelii w , a gdy uporał się z zadaniem, postanowił sięgnąć po władzę królewską. Bindusara mianował go jednak wicekrólem w odległej prowincji – . Kiedy po upływie zaledwie kilku lat okazało się, że na nowo wybuchły bunty w leżącej na drugim krańcu królestwa Takszasili, a brat ambitnego księcia nie potrafi ich stłumić, Bindusara ponownie posłał Aśokę do ogarniętej niepokojem prowincji. Ten zaś zdecydowanie rozprawił się z rebelią. Wkrótce potem król niespodziewanie zmarł. Aśoka pospieszył do Pataliputry i przejął władzę królewską. Pierwszym jego zarządzeniem był rozkaz zgładzenia wszystkich przyrodnich braci – ewentualnych pretendentów do królewskiego tronu. Przy życiu pozostawił tylko młodszego brata – pochodzącego od tej samej matki . Król miał syna, Mahendrę, urodzonego w 284 roku p.n.e. oraz córkę, , urodzoną w 268 roku p.n.e. Pierwsze lata panowania Aśoki to okres konsolidacji władzy i kolejnych podbojów sąsiednich krain (m.in. stoczył wojnę z sąsiednim królestwem Kalinga-Orisa). Duża liczby ofiar wojny z Kalingą skłoniła Aśokę do zaniechania zbrojnych podbojów i rozpoczęcia krzewienia doktryny prawego i szlachetnego życia – Dharmy. Według podań właśnie wtedy (ok. 250 roku p.n.e.) Aśoka przeszedł na buddyzm. Buddyzm za jego panowania był w podobnej sytuacji, co chrześcijaństwo za Konstantyna. Religia ciesząca się przychylnością świeżo nawróconego władcy mogła liczyć na państwowe wsparcie, przywileje, wpleść się w strukturę władzy. Opracowano szczegółowe kodeksy, np. jakiego rodzaju darowizny może przyjąć mnich, by nie sprzeniewierzyć się ascetycznym zasadom. Sam Aśoka wiele podróżował docierając do najdalszych zakątków subkontynentu indyjskiego, głosząc naukę o wyzwoleniu z cierpień. Kodeksy utrwalane były na skalnych blokach lub kolumnach. Głowica jednej z takich kolumn z przedstawieniem czterech lwów ustawionych do siebie tyłem stała się w połowie XX wieku państwowym godłem niepodległych Indii. W czasie, kiedy w Indiach panował Aśoka, w Syrii rządził Antioch II, a w Egipcie Ptolemeusz II Filadelfos. Z nimi to Aśoka nawiązał kontakty dyplomatyczne. Państwa grecko-baktryjskie utrzymywały się najdłużej w Afganistanie. Ich upadek nastąpił około 130 roku p.n.e. wskutek najazdów plemion scytyjskich Sarauków i Azjów. Po śmierci Aśoki rozpoczął się stopniowy upadek państwa. Ostatnim władcą z dynastii Maurjów był . Został on zamordowany w czasie spisku przez dowódcę swych wojsk – . Ten zaś założył nową dynastię Śungów, która rządziła stopniowo zmniejszającym się królestwem przez kolejne sto lat.