Adam Vetulani

rdf:langString Adam Vetulani

rdf:langString Adam Vetulani (ur. 20 marca 1901 w Sanoku, zm. 25 września 1976 w Busku-Zdroju) – polski historyk prawa specjalizujący się w historii prawa kanonicznego, wykładowca akademicki, organizator życia naukowego, działacz ruchu ludowego i wojskowy. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownik Katedry Prawa Kościelnego UJ (1934–1939) oraz Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego UJ (1947–1970), dziekan Wydziału Prawa UJ (1946–1948), członek i w latach 1957–1958 sekretarz generalny Polskiej Akademii Umiejętności. W pracy naukowej zajmował się głównie historią prawa kościelnego oraz historią średniowiecznego prawa polskiego. Był autorem przełomowych badań nad Dekretem Gracjana. Zajmował się też kwestią sekularyzacji Prus. Opracował i przygotował do druku szereg źródeł do średniowiecznej historii Polski. Był autorem podręczników oraz wydawnictw popularnohistorycznych. Łącznie opublikował ponad trzysta trzydzieści prac w różnych językach. W wieku szesnastu lat wstąpił do armii austriackiej i jako ochotnik wziął udział w I wojnie światowej. Następnie jako żołnierz Wojska Polskiego walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tam w 1925 roku obronił doktorat pod kierunkiem Stanisława Kutrzeby. W ramach stypendium przez rok przebywał na Uniwersytecie w Strasburgu. W 1934 roku uzyskał nominację na profesora nadzwyczajnego i objął Katedrę Prawa Kościelnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na uniwersytecie opiekował się młodzieżą studiującą pochodzenia chłopskiego. Był krytycznie nastawiony do rządów sanacji, co przyczyniło się do zahamowania jego awansu w hierarchii akademickiej w okresie międzywojennym. W 1939 roku jako ochotnik wziął udział w stopniu kaprala w kampanii wrześniowej. Internowany w Rumunii, przedostał się do Francji i w maju 1940 roku w stopniu plutonowego wziął udział w kampanii francuskiej. Lata 1940–1945 spędził na internowaniu w Szwajcarii, gdzie organizował edukację licealną i uniwersytecką dla żołnierzy 2 Dywizji Strzelców Pieszych oraz był przedstawicielem Funduszu Kultury Narodowej z ramienia polskiego rządu na uchodźstwie. Po zakończeniu wojny powrócił do ojczyzny i w 1947 roku objął kierownictwo Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego UJ. Wypromował ośmiu doktorów, z których każdy został później profesorem nauk prawnych. W ocenie swoich współpracowników, Adam Vetulani „pozostawił po sobie całą szkołę badawczą”, kontynuującą tradycje krakowskiej szkoły historycznej. Do lat 40. aktywnie działał w Polskim Stronnictwie Ludowym. Co najmniej od 1951 roku był inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Otwarcie sprzeciwiał się stalinizacji UJ. Utrzymywał bliskie kontakty z krakowską kurią biskupią i kardynałem Adamem Stefanem Sapiehą. Współpracował i przyjaźnił się z biskupem Karolem Wojtyłą, który uważał Vetulaniego za mistrza i przewodniczył jego uroczystościom pogrzebowym w 1976 roku. Vetulani otrzymał doktoraty honorowe Uniwersytetu w Strasburgu (1959), (fr.) (1961) oraz Uniwersytetu w Pecs (1972). Został uhonorowany Krzyżem Komandorskim papieskiego Ordine Piano, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz odznaczeniami wojskowymi – dwukrotnie Krzyżem Walecznych za udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz francuskimi: Croix de Guerre avec étoile, Croix du combattant oraz Médaille Commémorative Française de la Guerre 1939–1945. Ze związku małżeńskiego z Ireną z domu Latinik miał synów Jerzego i Jana. Wcześniej miał także nieślubną córkę Krystynę.